0000001 48

materiału elastycznego, umożliwiającego fizjologiczny ruch stopy. Czasem stosowane są tzw. wkładki twarde, jednak tylko sporadycznie, np. po leczeniu operacyjnym stóp, gdy konieczne jest mocne podparcie całego sklepienia podłużnego i niedopuszczenie do jego obniżenia.

Istnieje wiele rodzajów wkładek ortopedycznych, korygujących, odciążających i stabilizujących stopy i poszczególne jej części składowe, w zależności od rodzaju jej zniekształcenia. Najczęściej spotykanymi wkładkami są: wkładki korygujące stopy płaskokoślawe statyczne i supinujące piętę stopy płasko-ko-ślawcj.

PROTEZY KOŃCZYN

Utracone po amputacji czynności ruchowe i chwytne kończyn górnych, a także podpórczo-ruchowe kończyn dolnych można odtworzyć, częściowo, za pomocą sztucznych kończyn-protez.

PROTEZY KOŃCZYN GÓRNYCH

Stosowane w świecie protezy są mniej lub bardziej precyzyjnym substytutem amputowanej kończyny górnej. Niestety, mimo wielkich osiągnięć techniki, współczesne protezy kończyn górnych są jedynie bardzo mizerną namiastką utraconej ręki, np. brak czucia i ruchów precyzyjnych.

Skuteczność protezy w zastępowaniu funkcji utraconej kończyny uzależniona jest od:

1)    poziomu amputacji i zachowanych, sprawnych ruchowo, stawów,

2)    stopnia sprawności ogólnej pacjenta,

3)    zdolności adaptacyjnych i inteligencji chorego.

Końcówki i ręka

Najczęściej stosowanymi końcówkami są haki, które służą do przytrzymywania, chwytania, noszenia (zahaczania) przedmiotów. Chwyt można wykonać ruchem jednego haka (mechanizm jednodźwigniowy, jednoosiowy) lub dwoma hakami (mechanizm dwudźwigniowy, dwuosiowy) — ryc. 102. Oprócz tych dość uniwersalnych końcówek stosuje się wiele innych, mających zastosowanie w' życiu codziennym i w pracy. Są to najczęściej przedmioty codziennego użytku, jak: szczotka, haki, kółka, uchwyty, a nawet narzędzia pracy przystosowane do przykręcania ich do protezy roboczej.

Czysto kosmetyczna proteza ręki ma palce nieruchome lub tylko ruchomy kciuk, przywodzony do palców przez sprężynę (ryc. 103).

Proteza po wyluszezeniu w stawie barkowym

Proteza ta daje możliwość pełnego zgięcia w stawie łokciowym, manipulowania końcówkami oraz niedużego odwodzenia i zginania w stawie łopatkowo--piersiowym.

Ryc. 102. Mechaniczny hak protezowy. stosowany do protez kończyn górnych jako końcówka chwytna przeznaczona do wykonywania prac ciężkich.

Ryc. 103. Rękawica kosmetyczna ręki mechanicznej, wykonana w postaci cienkościennego odlewu z uplastycznionego polichlorku winylu.

Proteza po odjęciu ramienia

Proteza ramienia daje tym większe możliwości ruchowe, im dłuższy jest kikut ramienia. Najmniej skomplikowaną protezę roboczą służącą do przytrzymywania przedmiotów w czasie pracy przedstawia ryc. 104.

Proteza przedramienia

Proteza przedramienia sprawia nieco mniej trudności przy protezowaniu. W porównaniu z protezą ramienia chodzi tu tylko o odtworzenie funkcji chwytu. Wykonuje się je za pomocą ruchów ramienia.

Protezy kineplastycznc

Protezy kineplastyczne są to protezy uruchamiane przez mięśnie, np. dwugłowy ramienia lub piersiowy większy, pod których brzuścami lub ścięgnami przeprowadzone są tunele skórne. W tunele wprowadza się pręty (orczyki), na których zaczepia się linki robocze. Protezy te wykonywane są w większych ośrodkach ortopedycznych, mających własne warsztaty ortopedyczne i oddziały rehabilitacyjne umożliwiające dobre usprawnianie amputowanych.

Rycina 105 przedstawia najprostsze urządzenie (mankiet) służące do posługiwania się kikutem przedramienia, a także długim kikutem ramienia bezpośrednio po ustąpieniu bólów pooperacyjnych.

Nauka stosowania protezy kończyny górnej

Główną rolę w posługiwaniu się taką protezą odgrywają sprawność i dokładność ruchów. Przede wszystkim należy się oduczyć różnych nawyków, nabytych

97

7 — Ćwiczenia usprawniające