33 (80)

33

Podstawy samodiagnostyki

poza granicznymi, adaptacyjnymi wartościami sygnałów lub w każdej innej postaci zaproponowanej przez projektanta systemu lub producenta pojazdu. Jeżeli wartość sygnału leży poza obszarem dopuszczalnych wartości kontrolnych (np. zwarcie lub przerwa w obwodzie), to urządzenie sterujące stwierdza uszkodzenie i rejestruje kod usterki w swojej pamięci.

Pierwsze układy samodiagnostyki były zdolne do zapamiętania tylko kilkunastu kodów. Po dziesięciu latach rozwoju bardziej zaawansowane systemy są zdolne do zapamiętania 100 i więcej kodów różnych usterek. Liczba ta może gwałtownie wzrosnąć w ciągu następnej dekady, ponieważ systemy sterowania silnikiem są zdolne do identyfikacji coraz większej liczby różnych usterek.

Jeden układ samodiagnostyki może mieć przykładowo jeden kod na oznaczenie wszystkich możliwych usterek jednego obwodu. Inny układ samodiagnostyki może mieć kilka kodów odpowiadających różnym usterkom w tym samym obwodzie. Weźmy na przykład obwód czujnika temperatury płynu chłodzącego. Pierwszy kod może oznaczać ogólne uszkodzenie czujnika temperatury płynu chłodzącego. Pozostałe kody mogą oznaczać zwarcie lub przerwę w obwodzie. Mogą się pojawić kody odpowiadające bogatej lub ubogiej mieszance, która powstaje w wyniku uszkodzenia konkretnego czujnika mającego wpływ na skład mieszanki. Jeżeli urządzenie sterujące ma regulację adaptacyjną, może się zdarzyć, że uszkodzenie spowoduje przekroczenie granicznych wartości parametrów adaptacyjnych, co w konsekwencji doprowadzi do rejestracji jeszcze innych kodów usterek. Jednakże przekroczenie granicznych wartości parametrów adaptacyjnych spowoduje przejście urządzenia sterującego w awaryjny tryb pracy, co zmniejszy problemy ze składem mieszanki oraz liczbą zebranych w pamięci kodów usterek.

Wraz z rozwojem systemów sterowania silnikiem coraz więcej jego elementów będzie nadzorowanych i sprawdzanych przez urządzenie sterujące, a co za tym idzie układ samodiagnostyki będzie sprawdzał pracę dodatkowych elementów. Chociaż w książce opisano głównie zagadnienia związane z silnikiem, niektóre kody wytwarzane przez układy dodatkowe, takie jak klimatyzacja i automatyczna skrzynia biegów, także znajdą się w tabeli kodów usterek przytaczanej w każdym rozdziale.

Ograniczenia samodiagnostyki

Samodiagnostyka ma pewne ograniczenia. Uszkodzenia niektórych czujników nie powodują rejestracji kodu usterki w pamięci urządzenia sterującego. Uszkodzenie elementu, któremu nie został przypisany kod usterki, albo warunki nieodpowiadające warunkom zaprogramowanym nie zostawią śladu w pamięci. Oznacza to, że problemy mechaniczne oraz uszkodzenia wtórnego obwodu wysokiego napięcia nie są bezpośrednio rejestrowane przez układ samodiagnostyki. Jednakże efekty uboczne wynikające na przykład z nieszczelności układu podciśnienia lub niesprawnego zaworu wydechowego spowodują problemy ze składem mieszanki i pracą na biegu jałowym, co może doprowadzić do zarejestrowania kodów odpowiednich usterek. Wszystko polega na skojarzeniu kodu usterki ze stanem silnika. W tym przypadku sprawdzenie stanu silnika może pomóc w prawidłowym określeniu usterki.

Kod usterki wskazuje zwykle tylko niesprawny obwód. Kod wskazujący na przykład na usterkę czujnika temperatury płynu chłodzącego może być wywołany przez: uszkodzony czujnik temperatury płynu chłodzącego, niesprawne okablowanie lub skorodowane złącze.

Niektóre systemy zapamiętują kody usterek chwilowych, inne nie. Niekiedy kod usterki może ulec skasowaniu w chwili wyłączenia zapłonu; należy zachować uwagę podczas odczytywania kodów usterek w takich systemach.

Dla mechanika kod usterki jest punktem wyjściowym do określenia przyczyny usterki. Brak kodu nie zawsze oznacza, że system jest wolny od niesprawności.

Sygnaty fałszywe

Sygnały z uszkodzonego obwodu wysokiego napięcia lub niesprawnych elementów elektrycznych mogą wytwarzać fale radiowe (RFI), które zakłócają działanie systemu sterowania silnikiem lub powodują rejestrację błędnych kodów. Źle działający system sterowania silnikiem może spowodować błędne działanie urządzenia sterującego.

Sygnały czujników w zakresie

lub poza zakresem dopuszczalnych

wartości

Jeżeli wartość sygnału z czujnika leży w zakresie dopuszczalnych wartości, to nawet jeśli warunki pracy silnika są w danej chwili nieprawidłowe, usterka nie zostanie wykryta. Czujnik temperatury płynu chłodzącego spowoduje na przykład zarejestrowanie kodu usterki wtedy, gdy w jego obwodzie występuje przerwa lub gdy jest zwarty do masy. Natomiast, jeżeli zmianie temperatury płynu chłodzącego nie towarzyszy zmiana rezystancji czujnika, to kod nie zostanie zarejestrowany. W niektórych temperaturach silnik będzie pracował bardzo źle. Większość obecnie stosowanych układów samodiagnostyki nie rozpozna usterki opisanej w wyżej podanym przykładzie, ponieważ wartość sygnału pozostaje wewnątrz obszaru wyznaczonego przez wartości kontrolne: dolną i górną. W następnym podrozdziale opisano możliwe sposoby rozwiązania tego problemu. Sygnały mało prawdopodobne Oprogramowanie nowszych systemów jest bardziej wyszukane i może sprawdzać zmianę napięcia lub prądu w pewnym okresie. Jeżeli sygnał nie zmienia się w oczekiwany sposób, to kod usterki zostanie zarejestrowany. W starszych systemach kod usterki zostanie zarejestrowany, jeśli sygnał przybierze wartości spoza wyznaczonego zakresu. Nie ma żadnego odniesienia do wartości innych sygnałów. Coraz więcej obecnie stosowanych systemów bierze pod uwagę sygnały wyjściowe z kilku elementów jednocześnie i porównuje je między sobą. Kod usterki może zostać zarejestrowany w wyniku porównania sygnałów, z którego wynika, że taka wartość badanego sygnału jest mało prawdopodobna. Jeśli na przykład prędkość obrotowa silnika wzrasta, czujnik położenia przepustnicy wskazuje pełne otwarcie, a przepływomierz powietrza nie wskazuje wzrostu przepływu, to sygnał z przepływomierza zostanie uznany za mało prawdopodobny i kod usterki zostanie zarejestrowany.

Lampka ostrzegawcza samodiagnostyki

Wiele pojazdów ma lampkę ostrzegawczą samodiagnostyki umieszczoną na tablicy wskaźników deski rozdzielczej (rys. 4 do 6). W obudowie urządzenia sterującego może znajdować się dioda świecąca LED. Włączenie zapłonu powoduje włączenie lampki ostrzegawczej lub diody LED.

Ma to na celu sprawdzenie obwodu lampki lub diody. Po uruchomieniu silnika lampka powinna przestać świecić i pozostać wyłączona do chwili stwierdzenia usterki przez układ samodiagnostyki. Lampka jest włączona tak długo, jak długo istnieje usterka. Gdy usterka znika zwykle lampka przestaje świecić. Kod usterki pozostaje w pamięci urządzenia sterującego do chwili, aż zostanie skasowany. W pewnych systemach niektóre usterki mają

Rys. 4. Typowa ostrzegawcza lampka samodiagnostyki umiejscowiona na tablicy wskaźników