404

404 M(T0D010«IA BADAŃ NAUKOWYCH I HAMOSTTCHYCI

nej wyniku testowego. W postępowaniu diagnostycznym (i badawczym) psycholog nie stosuje tylko Jednego testu albo wyłącznie testów psychologicznych. Badanie psychologiczne bywa prowadzone z wykorzystaniem całej baterii testów 1 Innych narzędzi. Psycholog zaś musi dokonać trudnej sztuki integracji tych różnorodnych danych. Co więcej, taki wynik testowy na ogół współwystę-puje z wynikami innych testów psychologicznych czy innych narzędzi pomiarowych, a na badaczu spoczywa obowiązek integracji teoretycznej tych różnych wyników. Podsumujmy; test psychologiczny wyrwany z kontekstu teorii psychologicznej, która nadaje sens jego wynikowi, oraz z kontekstu teorii psychometrycznej, która określa stopień precyzji jego wyniku, nic nie znaczy, jest jedynie - mniej lub bardziej złożonym - zbiorem zdań, zadań arytmetycznych, obrazków, klocków itp.

11.2.3

Podstawowe założenia klasycznej teorii testów psychologicznych - pojęcie rzetelności testu psychologicznego

Rzetelność testu można potraktować jako miarę dokładności pomiaru dokonywanego za pomocą testu Tak Ją też definiują autorzy opracowań z zakresu psychometru (zob. ramka 11.5).

Im wyższa tedy rzetelność testu, tym większa dokładność, z jaką mierzy on jakąś zmienną (piszemy jakąś", bo o tym. jaka to Jest naprawdę zmienna, przesądza limy parametr testu - jego trafność), i mniejszy błąd pomiaru. Najbardziej rozpowszechnionym wśród psychometrów - i jednocześnie najstarszym - modelem psychometrycznym testu, który rozwiązuje problem rzetelności te stu, Jest model zwany „klasycznym", zaproponowany przez H. GullJksena (1950; także: Cronbach, 1990). Model ten, mimo upływu wielu już lat i opracowania nowszych, bardziej zaawansowanych od strony formalnej i statystycznej modeli (rekonceptualizacja modelu Gulliksena dokonana przez Lorda i Novicka. 1968; teoria wyników generycz-nych i teoria uniwersalizacji opracowana przez Cronbacha, Głeser, Nandę i Rajaratna-ma, 1972; iłem response theory - por. Lord, 1980; Hulln, Drasgowi Parsons, 1983), stanowi podstawę wszystkich liczących się w święcie psychologicznym testów.

Dlatego też, a także dlatego, że nowe modele wymagają dobrej znajomości zaawansowanego aparatu statystyki wielowymiarowej, ograniczymy wykład podstaw psycho-metrycznych testów psychologicznych do przedstawienia zaledwie zrębów tej teorii.

Podstawowe równanie Gulliksena teorii testów psychologicznych mówi, że na „wynik otrzymany" (AT,) składają się: (1) wynik prawdziwy (X_) i (2) składnik błędu «.). stąd:

Iii-ii *;-*.♦*;

Składnik prawdziwy X_ (inaczej; wynik prawdziwy) bywa definiowany w różny sposób. Jednym z nich jest przyjęcie, iż X jest wynkiem osoby badanej

mmm kajmaim hhbhhmh

(1)    „Zagadnienia rzetelności wiążą się z problemem dokładności narzędzia w pomiarze tego. co ono mierzy, niezależnie od możliwości interpretacji danych" (Magnusson, 1991, s. 94).

(2)    „Rzetelność określana jest jako stopień, w Jakim wyniki testowe można przypisać oddziaływaniu systematycznych źródeł wariancji (to znaczy mierzy natężenie określonej tendencji występującej u osoby badanej, a nic jej podatność na oddziaływanie czynników losowych -uwaga nasza]" (APA, 1985/1974, s. 58).