436

produktywne również w zakresie podstaw na -grafia (geograf <— geografia) i -i(y)ka (botanik <- botanika). Derywaty z formantem paradygmatycznym -a (męskim) powstają z kolei bez ograniczeń od podstaw będących nazwami nauk na -pedia (nieliczne) i -atria (ortopeda, logopeda, foniatra, pediatra), a także -istyka (anglista <— anglistyka).

(2)    Odrezultatywne nazwy subiektów SUB.,_f (RES)

Derywaty te różnią się od grupy poprzedniej tym, że podstawa wskazuje na przedmiot powstający w wyniku czynności agensa, Ów wytworzony przedmiot może być całkowicie materialny (kapelusznik, koszykarz, świątkarz, cholewkarz, lalkarz, drzeworytnik, hafciarka) albo też niematerialny (bajkarz, żart, żywociarz ‘piszący żyw'0ty’); w tej ostatniej funkcji specjalizuje się formant -ista: portrecista, eseista, nowelista, felietonista, reportażysta. Agensami (wytwórcami) są przede wszystkim osoby, rzadziej inne istoty żywe, np. jedwabnik ‘owad, którego gąsienice wytwarzają nić służącą do wyrobu jedwabiu’.

W pewnych wypadkach neutralizuje się opozycja między obiektem a wytworem czynności, np, szczotkarz ‘ten kto wyrabia || sprzedaje szczotki’.

Jak widać, nazwy odrezultatywne są derywowane na ogół tymi samymi formantami co i nazwy odobiektowe (-arz, -nik, -ista). Nie występują jednak w omawianych strukturach formanty: -owiec (zawężony do derywatów od nazw dziedzin pracy, działania) oraz formanty paradygmatyczne, co jest zrozumiałe, ponieważ podstawy ich stanowią nazwy abstrakcyjne, wskazujące na dziedzinę działalności (botanik *- botanika, okulista *- okulistyka). Nazwy odrezultatywne są stosunkowo mało liczne.

(3)    Odnarzędziowe nazwy subiektów SUB._lg (INSTR)

Stanowią typ bardzo liczny, zwłaszcza w potocznym słownictwie zawodowym, na oznaczenie wykonawców czynności, np. prasiarz, wirówkarz. Derywowane są przede wszystkim formantem -arz (ok. 50), temat wskazuje w nich na obsługiwaną maszynę, urządzenie (windziarz, taczkarz, walkarz), instrument (dudkarz, hatftarz, kataryniarz), środek poruszania się (ryksiarz, tratwiarz), zwłaszcza kiedy chodzi o czynności traktowane zawodowo (taksówkarz).

Jak widać, środek czynności pojawia się przy czynnościach przechodnich (wędkarz), jak i nieprzechodnich (narciarz, łyżwiarz, sankarz), wykonywanych niezawodowe (procarz) bądź zawodowo (wirówkarz). W wielu wypadkach zostaje zniesiona różnica między narzędziem i miejscem (windziarz).

Inne formanty występujące w derywatach od nazw środków czynności to: -ista (rowerzysta), specjalizujący się w derywowaniu do nazw instrumentów muzycznych (basista, flecista, lutnista, pianista, z nieregularną motywacją formami pianino lub fortepian), rzadkie -owicz (kajakowicz, żyletkowicz) oraz paradygmatyczne typu tokarz ‘robotnik obsługujący tokarkę’ (z ucięciem podstawy).

(4)    Odmateriałowe nazwy subiektów SUB_ag (MAT)

Nazywają agensów ze względu na materiał, z którego wytwarzany jest produkt, np. złotnik ‘wyrabiający przedmioty ze złota’, wikliniarz ‘wytwarzający

436