6

OCHRONA PRZED PORAŻENIEM PRĄDEM ELEKTRYCZNYM W URZĄDZENIACH ELEKTROENERGETYCZNYCHO NAPIĘCIU DO 1 kV

Wiadomości ogólne

Każde urządzenie elektryczne powinno by tak skonstruowane, by nie stwarzało zagrożenia porażenia prądem dla obsługującego czy użytkownika. Warunek ten uzyskuje się przez zaprojektowanie konstrukcji urządzenia tak, aby części wiodące prąd w normalnej eksploatacji nie mogły być dotknięte przez człowieka, aby napięcie od tych części nie udzieliło się innym częściom metalowym urządzenia normalnie nie będącym pod napięciem (np. obudowa urządzenia) oraz aby nie dopuścić do szkodliwego oddziaływania na otoczeni łuku elektrycznego.

Tak zaprojektowaną ochronę nazywamy ochroną podstawowa otrzymuje się ją przez zastosowanie: izolacji, odpowiednich osłon, przegród i odstępów izolacyjnych.

Ochrona przeciwporażeniowa podstawowa jest to ochrona przed dotykiem bezpośrednim

a więc jest ochrona zapobiegającą niebezpiecznym skutkom dotknięcia części czynnych.

Ochrona przeciwporażeniowa dodatkowa jest to ochrona przed dotykiem pośrednim, zapobiegająca niebezpiecznym skutkom dotknięcia części przewodzących dostępnych, w przypadku pojawienia się na nich napięcia w warunkach zakłóceniowych.

W roku 1990 Minister Przemysłu wydał rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakie powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne w zakresie ochrony przeciwporażeniowej.

Powyższe rozporządzenie nowelizowało rozporządzenie z 1968 r. oraz wprowadziło szereg ustaleń zawartych w międzynarodowych przepisach IEC. Wprowadzono więc napięcie bezpieczne zależne od spodziewanej rezystancji ciała ludzkiego np. 25 lub 50 V prądu przemiennego. Wprowadzono linie pięcioprzewodowe i nowe oznaczenia literowe układów sieci i przewodów elektroenergetycznych.

Terminologia - określenia wybrane

1 )Cz.eść czynna - przewód lub część przewodząca instalacji elektrycznej mogące znaleźć się pod napięciem w warunkach normalnej pracy instalacji nie znajduje się, lecz może się znaleźć pod napięciem w wyniku uszkodzenia.

Uwaga: z terminu tego nie musi koniecznie wynikać ryzyko porażenia prądem elektrycznym.

2) Część przewodząca dostępna - część przewodząca instalacji elektrycznej, która może być dotknięta i która w warunkach normalnej pracy instalacji nie znajduje się, lecz może się znaleźć pod napięciem w wyniku uszkodzenia.

3) Część przewodząca obca - część przewodząca nie będąca częścią instalacji elektrycznej, która może znaleźć się pod określonym potencjałem, zazwyczaj pod potencjałem ziemi. Częściami przewodzącymi obcymi mogą być:

- metalowe części konstrukcyjne urządzeń lub obiektów budowlanych; metalowe instalacje gazowe, wodne, centralnego ogrzewania itp.; przewodzące podłogi i ściany.

4) Główna szyna uziemiająca - szyna (zacisk) przeznaczona do przyłączenia do uziomu przewodów ochronnych, w tym przewodów połączeń wyrównawczych oraz przewodów uziemień roboczych, jeśli one występują.

5) Izolacja podstawowa - izolacja części czynnych przeznaczona do zapewnienia ochrony przed dotykiem bezpośrednim (ochrony podstawowej).

6) Izolacja dodatkowa - izolacja zastosowana dodatkowo oprócz izolacji podstawowej, zapewniająca ochronę przed porażeniem w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej.

7) Izolacja podwójna - izolacja stanowiąca jednocześnie izolację podstawową i izolację dodatkową.

8) IzoIacja wzmocniona - izolacja części czynnych zapewniająca stopień ochrony przed porażeniem, równoważny izolacji podwójnej

9) Klasa ochronności - tj. określenie środka lub środków, za pomocą których jest realizowana ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym danego urządzenia.

10)    Dotyk bezpośredni - dotknięcie przez człowieka lub zwierzą części czynnych.

11)    Dotyk pośredni - dotknięcie przez człowieka lub zwierzę do części przewodzących, które znalazły się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji.

12)    Napięcie dotykowe - napięcie pojawiające się między częściami jednocześnie dostępnymi w przypadku uszkodzenia izolacji.

13)    Napięcie dotykowe bezpieczne (symbol U_L) najwyższa dopuszczalna wartość napięcia dotykowego, które może się długotrwale utrzymywać w określonych warunkach otoczenia.

14)    Napięcie znamionowe - napięcie, na które instalacja elektryczna albo jej część została zaprojektowana (zbudowana).

15)    Nietętniący prąd stały - umownie określony prąd zawierający sinusoidalną składową prądu przemiennego o wartości skutecznej nie przekraczającej 10% wartości prądu stałego.

16)    Obciążalność prądowa długotrwała (przewodu) - maksymalna wartość prądu, który może płynąć długotrwale w określonych warunkach bez przekroczenia dopuszczalnej temperatury przewodu. Prąd ten oznacza się symbolem Iz.

17)    Obwód (instalacji elektrycznej) - zespół elementów instalacji elektrycznej wspólnie zasilanych i chronionych przed przetężeniami wspólnym zabezpieczeniem.

18)    Odbiornik energii elektrycznej - urządzenie przeznaczone do przetwarzania energii elektrycżnej w inną formę, np. w światło, ciepło, energię mechaniczną.

19)    Połączenie wyrównawcze - elektryczne połączenie części przewodzących dostępnych lub i części przewodzących obcych w celu uzyskania wyrównania potencjałów. Wyróżnia się: połączenie wyrównawcze główne, połączenie wyrównawcze dodatkowe, połączenie wyrównawcze nieuziemione.

20)    Prąd przeciążeniowy (w obwodzie) - prąd przetężeniowy powstały w nieuszkodzonym obwodzie elektrycznym.

21)    Prąd przetężeniowy - dowolna wartość prądu większa od wartości znamionowej. Dla przewodów, wartością znamionową jest obciążalność prądowa długotrwała.

22)    Prąd rażeniowy - prąd przepływający przez ciało człowieka lub zwierzęcia, który może powodować skutki patofizjologiczne.