DSC02235 (2)

Projektowanie Elementów Maszyn 1 (PREL 1)

Podstawy Konstrukcji Maszyn (POKOI), Projekt

dr hab. inź. Jerzy Iwaszko

Instrukcja do projektu: Geometria koła zębatego o zarysie ewolwentowym

(wersja 2, marzec 2010 r.)

Dane    str. 1

1. Konstruowanie zębatki tworzącej    2

2.    Konstruowanie zęba koła zębatego o zarysie nie przesuwanym;

ewolwenta wyznaczana metodą punktową    3

3.    Konstruowanie zęba koła zębatego o zarysie przesuniętym;

ewolwenta wyznaczana metodą punktową    8

4.    Konstruowanie zęba koła zębatego o zarysie nie przesuwanym;

metoda obwiedniowa    9

5.    Wielkości pomiarowe    12

6.    Forma projektu    13

7.    Oznaczenia    14

8.    Wzory    14

Dane: z - liczba zębów kola zębatego, mniejsza od granicznej liczby zębów,

h* - współczynnik wysokości głowy zęba,

a - kąt zarysu odniesienia (kąt pochylenia krawędzi w zębatce odniesienia; nominalny kąt zarysu ewolwenty koła zębatego),

m - moduł koła zębatego, może być podany przez prowadzącego bezpośrednio w milimetrach, może być też tak dobrany przez wykonawcę projektu, aby zarówno środek koła zębatego, jak i łuk okręgu wierzchołków zmieściły się na znormalizowanym arkuszu rysunkowym; moduł nie musi być przyjmowany z normy;    ./

h_f* - współczynnik wysokości stopy zęba.

1. Konstruowanie zębatki tworzącej

1.1.    Narysować linię podziałową zębatki - pozioma linia 0-0 na rys. la.

1.2. Zaznaczyć na niej 11 punktów dzielących ją na odcinki o długościach    (ćwierć podziałki),

4

1.3.    Po obu stronach linii podziałowej narysować linie równoległe w odległości m- h*. Jedna linia jest linią stóp zębatki, a druga - miarodajną linią wierzchołków zębatki.

1.4.    Od strony miarodajnej linii wierzchołków narysować linię równoległą do podziałowej, odległą od niej o m- h'_r równe nv(hj+c*). Jest to linia wierzchołków zębatki.

1.5.    Przez punkty na linii podziałowej poprowadzić linie pod kątem a do pionu (nie należy używać kątomierza, bo nie zapewnia wymaganej dokładności), posługując się pomocniczym rysunkiem jak na rys. Ib, tzn.:

-    narysować pionowy odcinek o długości b co najmniej 120 mm,

• narysować dwa trójkąty prostokątne, których b jest wspólną wysokością, a długość podstawy każdego obliczamy za pomocą kalkulatora jako b • tga.

-    przez punkty na linii podziałowej narysować odcinki równoległe do przeciwprostokątnycH trójkątów, między linią stóp i miarodajną linią wierzchołków zębatki.

1.6.    Narysować zaokrąglenia naroży zębatki promieniem r obliczonym na podstawie rys. lc (c* = h_f' -h,*) z A SAB mamy sin a = AB/SB, sin a = (r-m c*)/r.Stąd

mc

r = -—■!—-r .

1 - sin a

Promień r można także wyznaczyć graficznie. W tym celu wykreślamy dwusieczną kąta naroża zębatki, a następnie z punktu B (rys. lc) - normalną do bocznej linii zębatki. Przecięcie dwusiecznej z normalną jest środkiem zaokrąglenia, a odległość BS jest poszukiwanym promieniem r = BS.

Uwaga: jeżeli zębatka ma służyć do skonstruowania zęba koła o zarysie przesuniętym, to należy narysować także linię toczną zębatki, oprócz linii podziałowej. Linia toczna jest równoległa do linii podziałowej, odsunięta od niej o odległość X = xm. Gdy współczynnik przesunięcia x jest dodatni, to odległość tę odmierza się w stronę linii wierzchołków zębatki, a gdy jest ujemny - w przeciwną stronę