Z kształceniem i działalnością szkolną w ogóle wiążą sią również cele o charakterze podmiotowym i społecznym dotyczące zwłaszcza rozwoju poznawczego, zainteresowań, motywacji, postaw społecznych Itp.
Pojawiają sią tu określone zmienne psychologiczne, które wymagają rozbudowanego wyjaśnienia, aby na tej podstawie można było planować konkretne działania wychowawcze. Nie chodzi tu o zwykłe wyjaśnianie encyklopedyczne. Trzeba bowiem określić istotą i strukturą konkretnych zjawisk psychologicznych oraz ustalić czynniki i mechanizmy związane z ich kształtowaniem.