DSC07368

fc^j>-pe*łvw. ■łnijjc.

C-wsu^ft,

AKTUALNE WYZWANIA DLA WIZJI POSTPOLITYCZNEJ

jeśli wierzyć optymistycznemu obrazowi przedstawianemu przez teoretyków .refleksyjnej modernizacji" i polityków .trzeciej drogi" pomimo pewnych konserwatywnych oporów, dominującym dziś trendem jest dążenie do zjednoczonego i pokojowego świata. Jednakże obraz ten daleki jest od rzeczywistości, a postpolityczna wizja coraz częściej napotyka na opór z wielu stron. Bez wątpienia w ostatnich dekadach granica pomiędzy / lewicą a prawicą stała się coraz bardziej zamazana. Jednak zamiast tworzyć warunki dla bardziej dojrzałej demokracji, w wielu zachodnich społeczeństwach doświadczamy kryzysu

IJ legitymizacji instytucji demokratycznych. Co więcej, jeśli chodzi o politykę międzynarodową, koniec dwubiegunowego świata prowadzi nie do bardziej harmonijnego systemu, ale do wybuchu wielu nowych antagonizmów Nawet przed dramatycznymi wydarzeniami z n września 2001 i przed rozpętaną potem .wojną z terroryzmem’ oczywiste już było, że antagonizmy, dalekie od zaniknięcia, ujawniały się w nowej postaci, zarówno w kontekście narodowym, jak i międzynarodowym

Płytkość podejścia postpolitycznego została obnażona na przykład przez pojawienie s>ę w kilku państwach europejskich prawicowych partii populistycznych, których sukces wprawił w zakłopotanie tak liberalnych teoretyków, jak i komentato-

_    Aktualne wyiwanfa dU witjl pottpoHtycw^f

rów. Jak mogli wytłumaczyć, te na przekór ich twierdzeniom o zaniku tożsamości zbiorowych tak wielu ludzi w rozwiniętych społeczeństwach poparło partie odwołujące się do rzekomo „archaicznych" form identyfikacji, takich jak „naród"? Po tym, jak świętowali pojawienie się nowego, niezależnego (non-par ti-san), indywidualistycznego wyborcy, wolnego od tradycyjnych afiliacji, który racjonalnie „przebierał" pomiędzy programami partii, jak teoretycy dialogu mogli wyjaśnić sobie ten niespodziewany wybuch populistycznych sympatii?

Pierwszą reakcją było przypisanie tego zjawiska do kontek->    stu, w którym atawizmy przeszłości nie zostały jeszcze przezwy

ciężone. W ten sposób na przykład interpretowano sukces Partii Wolności w Austrii. Zakładano, że atrakcyjność Jórga Haidera wynikała z faktu, że Austria była krajem, który nie zdołał sobie jeszcze poradzić ze swoją nazistowską przeszłością. Uznano, te nie ma powodu do obaw. To był wyjątkowy przypadek i to zjawisko nie mogło się powtórzyć się w innych krajach.

Jednakże nieadekwatność tej prostej odpowiedzi opartej na „śladach przeszłości" została szybko obnażona przez pojawienie się podobnych partii w krajach o odmiennej historii. Oczywiście rosnącego sukcesu prawicowych partii populistycznych w Belgii. Danii, Szwajcarii, Holandii, Norwegii, we Włoszech i we Francji (jeśliby wymienić tylko te najważniejsze) nie sposób przypisać nieobecności w tych krajach krytycznego stosunku do własnej przeszłości. Tak więc liberalni teoretycy poszukiwali innych wyjaśnień pasujących do ich racjonalistycznego podejścia, podkreślając na przykład rolę niewykształconych wyborców j ■z klas niższych, podatnych na uwiedzenie przez demagogów.

Na próżno, gdyż analizy socjologiczni jasno wskazują, ze wyborców partii populistycznych można znaleźć we ^^szyztł^MH grupach elektoratu.