DSCF1866

Elżbieta Januszewska

Instytut Psychologii KUL Nakład Psychologii Klinicznej Dzieci i Młodzieży

Osobowość borderline.^{1 2 3 4}

Historia pojęcia i diagnoza zaburzenia 1. Przykład literacki fenomenu borderline personality

'Ach, jak to dobrze, że nikt nie wie ...Słowa niniejszego prologu stanowią kwintesencję sposobu funkcjonowania ludzi z osobowością pograniczną². Zaburzenie to nie jest wyłącznie specyficzne dla współczesnego pokolenia, chociaż bezpośredniość obserwacji może nam to sugerować’. Liczne przykłady funkcjonowania osób przejawiających zaburzenia pograniczne można znaleźć i odczytać w literaturze klasycznej. Charakterystyczny przykład został przedstawiony w jednej, z wielu baśni niemieckich, spisanych w roku 1812 przez braci Jackoba i Wilhelma Grimm pt.: „Rumpelstilzchen" -w polskim przekładzie „Titelitury”⁵.

1

Według polskiego Encyklopedycznego słowniku psychiatrii, termin borderline \ borderline States bordeline syndrom ' (ang ), jest stosowany głównie w literaturze amerykańskiej dla nazwania zaburzeń psychicznych z pogranicza nerwic i psychoz, dotyczy głównie poronnych form klinicznych schizofrenii, w których nie występują objawy psychotyczne. (...) (por. Pużyński 1986 s.56).

Na użytek analiz w niniejszym artykule będę posługiwać się terminami 'osobowość pograniczna' (ang borderline personality, niem Borderline-Persónlichkeitsorganization), 'zespół pograniczny’ (ang. borderline syndrom), zaburzenia pograniczne' (ang. borderline disorders. niem. Borderline-StOrungeh), 'stany pograniczne' (ang borderline States), 'przypadek pograniczny' (ang. borderline case, niem. Grenzfall).

A. Jakubik (1997 s 83) proponuje używać terminu osobowość pograniczna jako wierniejszego tłumaczenia na język polski (ang. określenia borderline personality), niż osobowość z pogranicza, jak to jest zaproponowane przez polską wersję ICDIO; (por także Masiak 1992 sil 6).

2

Psychoanalityk James Masterson klasyczną 'osobowość pograniczną’ określa jako Disco-Tamer, odnosząc to pojęcie do młodzieży końca XX-go wieku, która w ekstatycznych tańcach 'wytrząsa' się ze stanu swego ducha (1998).

3

⁴ Oryginalny tytuł niemiecki brzmi: .Jtumpelstilzchen”, co oznacza karła, karzełka, skrzata, k obol ta - w wierzeniach

4

ludowych jest to mały duch opiekuńczy (por Sfownik wyrazów obcych, 1980 s.360/687). W polskim przekładzie .JBaśhi braci

5

Grimm” (tłum. na j poi E Bielicka i M Tarnowski 1986) baśń tę zatytułowano „Titelitury’ - imieniem własnym skrzata