Zewnętrzna oznaka dojrzewania płciowego - rozwój drugorzędowych cech: u dziewcząt rozwój gruczołów sutkowych, wyprzedzający ok. 1-2 lata wystąpienie 1 miesiączki Następnie rozwój owłosienia łonowego- najpierw na wargach sromowych, następnie wzgórku łonowym najpóźniej pod pachami
u chłopców - stopniowe powiększana im rozmiarów prącia, powiększenie krtani i mutacja Owłosienie łonowe, wzrost owłosienia ■pachami i na wardze górnej dc 2 łata późni*00 f (Stadia dojrzewania płciowego wg 54topniowtó skali Tarmera)