DSC�86

146

Interpretacja kultur

fania niezmąconego spokoju. Nastroje i motywacje wzbudzane przez orientację religijną, rzucają odbite, księżycowe światło na całosc stałych cech świeckiego życia ludzi.

Badanie społecznej i psychologicznej roli rcligu polega zatem me tyle na poszukiwaniu korelacji między konkretnymi aktami rytualnymi a konkretnymi świeckimi więzami społecznymi - choć. oczywiście, takie korelacje istnieją i są ze wszech miar warte ciągłego zgłębiania, zwłaszcza jeśli zdołam> powiedzieć na ich temat coś nowatorskiego. Chodzi jednak o coś więcej; celem takich badań jest zrozumienie tego, jak to się dzieje, że ludzkie wyobrażenia - choćby i te niewyrażane wprost - na temat prawdziwej rzeczywistości i wywoływane przez nie dyspozycje nadają swoisty koloryt naszemu poczuciu tego. co rozsądne, praktyczne, ludzkie, moralne. Zrozumienie, jak dalece ten proces postępuje (bo w wielu społeczeństwach efekty oddziaływania religii wydają się dość ograniczone, podczas gdy w innych ów wpływ jest wręcz wszechogarniający), na ile głęboko wnika w ich Zycie (bo wszak niektórzy ludzie i grupy ludzi wydają się traktować swą religię dosyć lekko, jeśli chodzi o jej zastosowanie w świeckiej sferze życia, podczas gdy inni zdają się stosować zasady swej wiary na każdym kroku, nawet jeśli idzie o sprawy całkiem trywialne), wreszcie, na ile jest on efektywny (bo przepaść między zaleceniami religii a rzeczywistymi czynami ludzi zmienia się diametralnie w zależności od danej kultury) - wszystkie te zagadnienia są kluczowe w porównawczych badaniach w zakresie socjologii i psychologii religii. Nawet stopień złożoności samych systemów religijnych wydaje się w różnych kulturach niezwykle zróżnicowany i nie sposób tłumaczyć go prostymi, ewolucjonistycznymi schematami. Poziom uszczegółowienia ujęć svm-bolicznych dotyczących rzeczywistości ostatecznej może w jakimś społeczeństwie osiągnąć niezwykły stopień złożoności i systematycznej art\-kulacji, podczas gdy w innym, niemniej rozwiniętym w sensie społecznym, ujęcia takie mogą pozostać prymitywne w dosłownym sensie tego słowa, będąc zaledwie zbieraniną fragmentarycznych wierzeń i pojedyn-czych obrazów, świętych odruchów i duchowych piktogramów. Wysiar-czy ^pomysl_ec o AustrąMjczytcacl! i Buszmenach, o ludach Torad,a i mieszańcach Alom i Parny, Hopi I Apaczach. Hindusach i R/vm,.i-

rengijn_eiⁿTrtvk^^{C h} ' .^{Polakach> by móc si}< Płonąc. *o stopień

• rSZSgSu^m ** "*•    .1,

**»" «*• przedsięwzięcie.......

w symbolach, które Jor^wlosciws    ^/,''¹'^vo" ‘welcsnirmyclr

sposób te systemy «i<» , i ? 'bK. klingi na rozpoznaniu, w piki

i Psychologicznych Moje niezalf    ^s,’^uU'^lV,u> -'“■uUuralnwh

tzęici prowadzonych obecnie w »-ihc / 04-0Inęp.o klanu oi.ioinnęi

- rdigi, „_ic 4 czy " Z TZ ‘ ^a,‘T *"    ^{,U i}

> y “go. żc ic badania koncentrują .ię „a dn.c.m