ekonomia

Rodzaje dochodów publicznych.

W teorii finansów publicznych stosuje się różne klasyfikacje dochodów. Przykładem takim jest spotykany podział dochodów na:

-    dochody bezzwrotne,

-    dochody zwrotne.

Dochody zwrotne to zaciągane przez władze publiczne pożyczki. Pożyczka nie jest jednak - ze względu na treść ekonomiczną - dochodem. Tak zresztą jak i nie można -znowu w sensie ekonomicznym - za dochód państwa uznać wpływów pieniężnych z tytułu emisji skarbowej (drukowania lub bicia pieniądza skarbowego). Już te dwa przykłady wskazują na pewne trudności z zachowaniem czystych kryteriów klasyfikacyjnych wobec zjawisk i procesów pieniężnych zachodzących w obszarze finansów publicznych.

W związku z trwałą praktyką rządów i samorządów zaciągania pożyczek, występowaniem deficytu budżetowego i długu publicznego, w tym długu państwowego i długu lokalnego, konieczne jest rozróżnienie dwóch zasadniczych pojęć:

-    wpływy publiczne,

-    dochody publiczne.

Przez wpływy publiczne rozumie się wszystkie środki pieniężne zasilające rachunki władz publicznych (rządowych i samorządowych). Wpływy publiczne są więc pojęciem szerszym niż dochody publiczne, gdyż obejmują również wszelkiego rodzaju wpływy o charakterze pożyczkowym. Do wpływów o charakterze pożyczkowym należy zaliczyć w szczególności:

-    kredyty z banku centralnego,

-    kredyty z banków komercyjnych,

-    pożyczki od rządów zagranicznych,

-    pożyczki od banków zagranicznych,

-    wpływy ze sprzedaży weksli (bonów) skarbowych,

-    wpływy ze sprzedaży obligacji municypalnych,

-    wpływy związane z innymi instrumentami finansowymi potwierdzającymi zaciąganie pożyczek przez władze publiczne,

-    wpłaty banku centralnego.

Wpływami publicznymi byłyby również wpływy z emisji pieniądza skarbowego.

Obecnie mają one jednak znaczenie historyczne, gdyż bezpośrednia emisja skarbowa została powszechnie zarzucona, aby zapobiec rozbiciu polityki monetarnej (dualizmowi pieniężnemu). Banki centralne dokonują pewnych wpłat do budżetu państwa, ale istnieją kontrowersje co do ekonomicznego źródła tych wpłat, tzn. czy pochodzą one z emisji pieniądza, czy z operacji pożyczkowych banku centralnego, lokat nadwyżek zagranicznych środków płatniczych itd.

Narodowy Bank Polski dokonuje systematycznie wpłat do budżetu państwa. Do wpływów publicznych zalicza się, wpływy o charakterze dochodowym. Z punktu widzenia zaspokojenia popytu władz publicznych na pieniądz lub, inaczej, na środki pieniężne potrzebne do realizacji celów publicznych, nie ma większego znaczenia, czy środki te pochodzą z dochodów, czy są to inne wpływy. Z tego punktu widzenia ważne jest, aby zachowana była płynność finansowa rządu, czyli zdolność do regulowania bieżących zobowiązań. Inaczej sprawa wygląda z punktu widzenia treści ekonomicznej środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach władz publicznych. Dochody publiczne przejęte przez państwo (samorząd) oznaczają definitywne, czyli bezzwrotne, zasilanie finansowe władz publicznych. Źródłem tych dochodów są dochody innych podmiotów. Wydatkowanie tych dochodów oznacza także ostateczne ich zużycie przez władze publiczne. Jest to więc jakościowo inna sytuacja niż finansowanie wydatków z wpływów pochodzących z pożyczek.