gender001

Kino, kotieta i*.,

Co to jest: feminizm, seksizm, fallocentryzm? Geneza, inspiracja i główne tematy feministycznej teorii filmu , a także hollywoodzki obraz kobiety...

Alicja Helman

Feministki o

kinie

Z faktu, iż kobiety piszą na temat filmu, niezależnie od uprawianych przez nie form wypowiadania się. nie wynika jeszcze feministyczny dyskurs o kinie, bądź feministyczna teoria filmu. Wprawdzie teksty autorek różnego autoramentu oceniane są często jako "męskie* lub 'kobiece*, lecz wynika to z punktu widzenia ostro zwalczanego przez feministki. W myśl tego punktu widzenia, wypowiadanie się jako takie jest równoznaczne z przyjęciem męskiej perspektywy, a kobiety, które chcą w2iąć udział w dyskursie potrafią się do tego wymogu dostosować. W opozycji do takiego, w istocie niez-różnicowanego płcią, dyskursu funkcjonuje wypowiadanie się "kobiece* • rodzaj paplaniny, powierzchownej, sentymentalnej, pozbawionej istotnego znaczenia Otóż, zdaniem feministek, jest to taki dyskurs, który mężczyźni identyfikują jako kobiecy, a kobiety przez nich zdominowane. podporządkowując się przewidzianej dla nich roli. posłusznie zajmują pozycję kulturowo rozpoznaną jako "kobieca*.

Tak pojmowane “kobiece* pisanie (o kinie bądź O czymkolwiek innym) nie jest identyczne z dyskursem feministycznym, co więcej, feministki odżegnują się odeń kategorycznie.

Cóż zatem jest dyskursem feministycznym, skoro już wstępnie określiliśmy, że nie jest nim po prostu /szelkie kobiece pisanie? Feministyczne wypowiedzi o kinie (a niekoniecznie muszą to być teksty wyłącznie kobiece, choć nie słyszałam by ktokolwiek nazywał "feministą" mężczyznę, sympatyzującego z tym ruchem, a są i tacy) mają u swego podłoża mniej lub bardziej aktywny akces do społecznego ruchu wy-Zwolenia kobiet, który aczkolwiek nie jest zjawiskiem nowym (przypomnijmy sufraźystki). szczególnie zintensyfikował się w latach siedemdziesiątych. Feminizm - chociaż jego zorientowanie na problemy kobiet jest elementem wyróżniającym go wśród innych nurtów - przynależy do szerokiego frontu ruchów o charakterze zasadniczo kontrkullurowyin. alternatywnym. Gromadzi on wszelkie grupy "mniejszościowe". zbuntowane przeciw dominującym modelom kultury, życia społecznego, cywilizacji.

Chociaż traktowanie kobiet jako "mniejszości* może wydawać się nieporozumieniem, gdyż v/ wielu społeczeństwach, ilościowo rzecz biorąc. stanowią większość, ale tak właśnie one same rozpoznają swoją sytuację . Zdaniem feministek. kobiety czują się jak uciskana mniejszość. a sTosunek do siebie, dominujący w kulturze opanowanej przez mężczyzn, określają mianem “seksizmu". przez analogię do "rasizmu". oznaczającego ten sam typ uprzedzenia do kogoś, ktc jest inny. a więc gorszy.

Kultura patriarchalna. w której wciąż żyjemy. akceptując oczywisty, biologiczny dualizm płci, kulturowo wyraziła go nie poprzez równie oczywistą opozycję: mężczyzna-kobieta. lecz przez swoistą modyfikację tej opozycji: mężczyzna - nie-mężczyzna. Oznacza to. iż kobieta pojmowana jest nie poprzez istotne, determinujące cechy całej swej osoby, lecz jedynie poprzez opozycję i w odniesieniu do mężczyzn. Metafora "Adamowego żebra" ma swój głęboki sens kulturowy i społeczny. Kobieta nie jest rozumiana jako "pierwotna całość", raczej jako *coś". co wydaje się nie mieć samoistnego bytu i z natury rzeczy przeznaczone jest do tego. by czyjś inny byt dopełniać.

Oto fragment rozmowy zakochanych z I tomu "Duszy zaczarowanej" Rollanda:

- Wiem, że mnie chcesz, ale co zamierzasz naprawdę uczynić z twojej Anet ki?

•Połowę siebie samego.

• Ofóż właśnie! Dowiedz się drogi przyjacielu, że nie jestem połową. Ja, twoja Anetka, jestem cała i niepodzielna.

Czy trzeba być feministką, by nie chcieć być