gramatyka1

>1

>1

)■■ i •- Ai c p

ijvoc^-tj /i 7

p*'VO    ś.tctp oj\>u|    "poi^c lhz i\r'{

SWOISTE FORMY ORZECZEŃ W JĘZYKU USTNYM

(ORZECZENIE ONOMATOPEIOZNE, KOMFOZYOJONAUNJ5, ZAIMKOWE, PODWOJONE)

Z]i\VN|THZNY i WBWNĘTR55NY SYNKKBTYZM MOWY USTMKJ

Autov tego artykułu jest przekonany, że odrębności dwu podstawowych wariantów języka polskiego, ustnego i pisanego, polegają nie tylko na różnicach frekwencji struktur ogólnie znanych i różnicach stopnia pełności ich realizacji wypowiedzeniowej, lecz także na obecności lub braku określonych typów konstrukcji gramatycznych, zaś czynniki powołujące te różnorakie odrębności do istnienia tkwią w' specyfice sytuacji komunikatywnej, w płaszczyźnie i>rn.ginatycznej.

Ustnych konstrukcji składniowych nie można opisać w sposób ade-kwatny bez uwzględnienia ich powiązań z innymi poziomami struktury języka, zwłaszcza prozodyczuym, semantyczuo-leksykalnym i tekstowym¹. Dla określonych konstrukcji powiązania to są składniowo relowantne, decydują o identyfikacji typu i poprawności jego użycia. Zdanie To zawodnik! wypowiedziane z odpowiednią intonacją rosnąco--opadającą koiuunikujo ocenę, którą polszczyzna literacka przekazuje przy pomocy przydawki: To znakomity |Iul> tp.] zawodnik! Reduplikacja leksykalna czasownika niedokonanego, np. leci leci przy określonej realizacji prozodyeznej komunikuje długotrwałość dającą się inaczej wyrazić przy-

1

Porozumiewanie się ustne charakteryzuje m. in. to, że informacjo są. przekazywano równocześnie za pośrednictwem znaków słownych i pozaslownyeh: prozodycz-nyoh, inimiezno-gostyeznyoh, uznakowionyoh elementów tia konsytuacyjnego. W rozważaniach nad ich stosunkiem wzajemnym istotne jost pytanie, ozy swoisto ukształtowanie słownego komponentu wypowiedzi ustnej jost sprawą tylko doraźnej, sytuacyjnej realizacji pełnych struktur językowych, które istnieją w systemie języka w postaci neutralnej, licz nacechowania zo względu na opozycję ustny/pisany, czy też przeciwni© — swoistość ta ma w jakimś stopniu charakter trwały, strukturalny, a uwikłanie słowa w szerszo tło wifclotworzy wowego komunikatu i sytuację jest założono z góry, jako forma nic tyło występowania obole siebie, co synkrotycznogo uzupełniania się, ścisłego współdziałania werbalnych i pozawerbaluych komponentów wypowiedzi.