image 06b631 1 jpeg

MODELE SFOLZCZUZ : 67 KULTURA MASOWA

ników oraz tymi problemami życia rodzinnego, które wysuwane były na plan pierwszy w nowelach i ercwiadaniach. Znamienna jest ponadto szybka i daleko idąca zmiar.a. jaka stwierdzić można zestawiając ze sobą modele z pierwszego i drugiego wybranego do badania okresu. Zmiana ta nie byłaby uzasadniona, gdyby model z pierwszego okresu lepiej odpowiadał rzeczywistym postawom i zachowaniom, a przede wszystkim aspiracjom publiczności.

MODEL RODZINY W „PRZYJACIÓŁCE” W OKRESIE 1956—1957

Jak już poprzednio powiedziano, w drugiej badanej próbce zaznacza się w nowelach i opowiadaniach wzrost zainteresowania tematyką rodzinną. Jeszcze bardziej znamienne są zmiany głównej tematyki akcji, środowiska społecznego oraz postaci bohaterów i bohaterek.

W drugim okresie tylko 18 na 81 głównych postaci nowel (22,2%) pochodzi ze środowiska robotniczego lub chłopskiego (w porównaniu z 57,7% bohaterów nowel pierwszego okresu). Nowele znacznie częściej sięgają obecnie do środowiska inteligencji, a w szczególności wolnych zawodów. Najbardziej charakterystyczny jest jednak fakt, że w 34,5% przypadków kwestia zawodu bohaterów i bohaterek w ogóle nie występuje, w opisie brak szczegółowego przedstawienia działalności zawodowej tak znamiennego dla ubiegłego okresu. W szczególności większość postaci kobiecych (60%) występuje wyłącznie w roli żon, matek, narzeczonych a nie przodujących robotnic, niezrównanych hodowczyń i racjonalizatorek, jak to było w okresie poprzednim.

To odmienne ujęcie wiąże się ściśle ze zmianą problemów życia rodzinnego wybranych do przedstawienia. W nowym modelu rodziny nacisk spoczywa na stosunkach pomiędzy mężem a żoną, rodzicami a dziećmi, między zakochanymi. Emocjonalny aspekt stosunków rodzinnych uwzględniany jest częściej aniżeli jakakolwiek inna ich dziedzina. Miłość występuje jako jedna z najwyższych wartości ludzkiego życia, a małżeństwo oparte na wzajemności uczuć jest przedstawione jako realizacja najgłębszych ludzkich pragnień. Na 42 nowele w 36 (85%) małżeństwo, rodzina i miłość pełnią rolę naczelnych wartości. Tylko w 4 przypadkach przedstawione jest ich uzasadnione podporządkowanie innym wartościom, takim jak solidarność klasowa, obowiązki zawodowe i inne życiowe zainteresowania.

W drugim okresie istnieją wyraźniejsze różnice pomiędzy tematami nowel a opowiadań z cyklu „Radości i smutki”. Dla cyklu tego w przeciwieństwie do opowuadań z pierwszego okresu charakterystyczne jest akcentowanie raczej smutków i kłopotów aniżeli radości codziennego życia.