img212

444 JANUSZ S. GRUCHAŁA

¹²    Adres: www.blakearchive.org.

¹³    Adres: http://jefferson.village.virginia.edu/rosseUi.

^u Można sobie marzyć o projektach internetowych poświęconych Stanisławowi W spiańskiemu czy Brunonowi Schulzowi...

) "V'l O C t A ^{% 1} t M-Ca. Ia* r    O/, 'i__i

{ ZjÓ • M ■    i/VVr </lⁱ > U C\

i. 4

NOWE EDYTORSTWO

Zofia Stefanowska

STATUS TEKSTU KANONICZNEGO (ROMANTYZM)

Wypada zacząć od podziękowania organizatorom za zaproszenie do zabrania głosu na krakowskim Zjeździe Polonistów. Dodam zaraz, że wraz z zaproszeniem dostałam tytuł prelekcji. Przydział tematu „tekst kanoniczny” rozumiem jako rodzaj prowokacji ze strony organizatorów. Wiadomo, że o tekście kanonicznym, tekście ne vcirietur dyskutowali edytorzy i teoretycy edytorstwa w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych zeszłego wieku. Opinie ówczesnych polskich uczestników dyskusji omówił kompetentnie, odwołując się także do rosyjskiej i niemieckiej literatury przedmiotu, Zbigniew Goliński w książce o Edytorstwie - tekstologii (1969). „W przekonaniu autora (...)- pisał - pojęcie »tekst kanoniczny--, »tekst ne varietur« nie ma racji bytu. Pojęcie to, u którego podstaw leży absolutyzacja tekstu lub też pojęcie tekstu integralnego (...) zawiera głęboką antynomię wewnętrzną. (...) Podstawowy błąd wstawianiu pytania

0    rekonstrukcję (...) tekstu definitywnego tkwi w przekonaniu o możliwości pełnego poznania dającego się (...) osiągnąć metodami badań literatury” (Edytorstwo - leksto-logia. Przekroje, Wrocław 1969, s. 91). Dodać można, że zgodne z konkluzją Goliń-skiego są objaśnienia haseł Editio nc uaricLur i Kanon tekstu w Słowniku terminów literackich (wyd. 2, 1988): autorzy piszą, że w nowszych pracach „kwestionuje się przydatność badawczą” kategorii editio ne yarietur, że „nowsze prace (...) odrzucają pojęcie kanonu tekstu”.

W moim przekonaniu - przekonaniu praktyka, nie teoretyka edytorstwa - status tekstu kanonicznego w odniesieniu do literatury romantyzmu nie różni się w istocie od innych okresów' XIX i XX wieku, aż do epoki komputerowej. Powszechne użycie komputerów do pisania zarówno prozy, jak i często wierszy, zmieniło na ogół zasób

1    charakter dokumentacji filologicznej. Sytuacja twórców romantycznych jest pod tym względem tradycyjna: piszą ręcznie. Co prawda Mickiewicz wiedział o istnieniu maszyn do pisania, ale pisał piórem gęsim, nigdy bodaj nie posłużył się stalówką, nie