K 144a

Strach na krety

Nowy Elektronik 144-K

Właściciele działek i przydomowych ogródków borykają się z małymi i niezwykle uciążliwymi zwierzątkami zwanymi kretami. Ponieważ kret jed pod ochroną, nie wolno mu robić krzywdy. Jednak od czego jest elektronika? Z pewnością proponowany układ ograniczy szkody wyrządzone przez to zwierzątko.

Oziclcrte zwierząt na pożyteczne i szkodniki mc icst najlepszym pomysłem. Wiele ze zwierząt pożytecznych mimo swojej ‘pożyteczności* spiawia wofe kłopotów Typowym prry-kladcm może być kret (Talpa euiopea). To mile i sympatyczne zwierzątko w zasadzie jest jro/yleczno. Ix> tępi laiwy szkodników Ijiędiaki i (liniowce), a kopiąc tunele w tempe 12m na godzinę pizyczynią się do napowietrzania gleby. Pojawienie su? kreta w ogródku czy na tiawni-k» immo jego * pożyteczności* spowoduj wielo kłopotów właściodowi i niewątpliwe *pize-oianie' wypełęgiowanego tiawmka. Pozbycie się intiuza w sposób w marę humanitarny n«c jest sprawą prostą. a fine metody są wectozwotone. ponieważ kret jest objęty ochicną gatunkową z wyłączeniom lotnisk, szkółek i zamkniętych ngiodów. Kret me posiada małżowin usznych, a mmo to ma doskonale rozwinięty zmysł słuchu. Naprostszyrn sposobem odsira-szania Melów jest umieszczenie kilku butelek w ziemi tak. aby nad powierzchnię ziem wystawały tyło szyjki, resztę zicża wiatr, Rozwiązanie to rna kika mankamentów wian nie zawsze wieje. barwnik trudno skosć kosaiką. a są&edzi nie dają nam spokoju i ciągłe będą pytać kiedy z tych butelek coś wyrośnie. Piczentowario urządzenie emiliąe dźwięki, których kiety me tde-rują. a wysławione na udi <xkiziaływanie szytiko zmieniają teren bytowania. W handU dostępnych jest Uka układów działających na podobnej zasadae. jednak ch skuteczność wraz z upływom czasu sp*to. Rowódjeslpiosly - wraz z upływem czasu kret iak i każde wie zwierzę posiazto instynkt saniazachow-awczy. a {jodcJawany stałym bodźcom przyzwyczaja się do nich imimo perwotnego opuszczona żerowiska po jakimś czasK5wiacadoopuszczonych korytarzy iwc me robiąc sobie z rozlegających się rytmicznie dźwięków, ftezeniowane urządzenie generuje dźwięki o czasc trwama i przoiwy jwmędzy kolejnymi wybranymi w sposób losowy powodując żc nawet długotrwale stosowanie nio zmniejsza skuteczności straszenia, a Mety będą s»e trzymać z dala od naszego tiawn*a i ogiódka Kilka piototypów urządzenia zostało dokładnie pizeiestowarw przez autora na trawniku o stosunkowo dużą powierzchni ok. 50 aów w okiosie latu-josioń 2000, a wyujgmęie wnioski potwierdziły »cłi skuteczność i pozwoliły na dopracowanie lAbdu i obudowy. klóiy jest tematem nmejszego artykułu. Na z&cócze-ne lego krótkiego wstępu należy jeszcze dodać. że nie każdy kopczyk na naszym trawniku to elekt nocnej zmiany* Meta Również kłka z powszechna występujących gatunków nonie usypuje kcpce. Jedno jest pewne • jczcł na trawniku napotkamy imponujący kopiec o wysokości nawet eto bOcm • możemy być pewni, ze to iobol3 kreta.

Budowa i działanie

Schemat ideowy układu 'Strach na krety* pi zodstawiaiys.1. Układ zawora tylkokitei totuch i łatwo dostępnych układów scalonych oraz garstkę elementów biernych. Układ 'siia-cha* możemy podz«łć na dwa bloM funkcjonalne: generator opóźnicnia-pizcrwy ICt.IC2.IC3. oiaz gcncratoi-sliaszak ze wzrnaauaczeiri mocy KM z układem kluczującym zasilcie hanzy-stni Tl. Układ ICI Jo dobrze znany układ gcneiatoia z M-sto stopniowym dz-eMikiem bnai-nym. Częstotliwość gcneiatoia taklijącego. odmierzającego czas przeiwy ustalona jest za pomocą zewnętrznych ełcmonlów R3.R4C1. Na końcówkach G4-U14 układu ICI. które są wyjściami wewnętrznego 14-to stopniowego dzielnika hnamego pojawia s*ę nieprzerwane zmiema kombinacja liczb binarnych w zakresie 0-214. Diugtm elementem układu brorącym udział w generowaniu przerwy pomiędzy kołcjnymi włączeniami *stiacha* jest układ IC2. Jest to 8-rnio (ulowy programowalny licznik bnarny zliczający w dól-wstecz. Wejścia P1-P21P4-P5 układu IC2 txxiłączone są odpowednio rto wyjść 05-06. Q?-Gćl układu generatora-dzielnika ICI. 3 Ićflirk IC2 taktowany jest sygnałem piostokątnym z wyjścia Q-t ICI. Wraz z każdym impulsem na wejściu zegarowym następuje zmniejszono stanu tćznika IC2, gdy kolejne impulsy na wejściu zegaiowym CLK układu IC2 dopiowadzą do syluacp. w której licznik IC2 osiągnę stan •00* na jego wyyścaj CO/ZE końcówka 14 IC2 pojawi se ujemny impułs. todanic niskiego poziomu na wejście APEIC2 spowoduje pobiainc-wp sarno nowej wartości z wejść P0-P7 i ponowne uiuchomene odliczana az do ponownego wystąpienia stanu *00*. stan ten powtarza się w nieskończoność. PMneważ ne można przewidzieć stanu bnainego panującego na wejściach PR-P7 w czasie potooiama nowej wartości przez licznik IC2. gonoiowaneopóźnrenie przez len układ iesl czystym pizypćdoem ftzez wymuszenie wysokiego stanu na wejściu P1.P3 układu 11*2 bczmk gsneiuje opóźnienie w zakresie 9 • 64 impulsów zegarowych na wejściu CUC. Przy zastosowaniu kondensatora Cl o wartości 470n daje to czasy od kilku de Mlkudocsręciu sekund. Ujemny impuls z wyjścia 14IC4 poilwiy na pizerzutmk RS zbudowany z biamek 1C3A.IC33 wymusza stan wysoki na wyjśui 3IC3A. który włącza klucz hanzyslcrowy Tl. Wtyczenio hanzystora Tl jest równoznaczne z podaniem napięcia zasilania na układ IC4 i uruchcmicne generatora sygnału 'stiaszcma* ok. 3QQHz. Pojawienie sę ujemnego zbocza na wyjściu 06 ICI jiodane jx>jxzrz kondensator C2 na przeizutnik RS spowodi^e pojawienie się ruskiego poziomu na wyjściu 3IC3A i wyłączenie tranzystora T i. Dodatkową ‘pizypacfcowość* geneiowanego opóźnienia, oraz czasu trwania załączenia kkicza tranzystorowego Tl i hwana sygnału straszenia wprowadzają stany logiczne panujące na wyjściach Ql0.Qt 2 układu ICI i podłączone do nich iczysioiy R1.R2 które w zależności od Sianów logicznych na wyjściach CllQ.0t2 powodują przestronna i odchyłki w częstotliwości wewnętiznogo gemaaiora iCt W rczułiacc układ pscudcilosowy zaęsewria cztery różni: czasy włączenia sygnału 'stiaszenia* i penad 100 różnych czasów przerwy między kołejnymi włączeniami. baim przyznacie, ze nawet najlepszy instynkt samozachowawczy nie jest w stanie nad tym zapanować i przewidzieć momentu, w któiym nastąpi kolejny sygnał ‘stiaszenia* i jak długo ten sygnał będz*: Uwal. Układ 101 wsaz z zewnętrznymi elementami to klasyczny generator napięcia sinusodalnc^o z mostkiem V««ia. któr y twcuzą ełemonty R8.C4.R9.Cb. a zbudowany w opiciu o tam wzmacniacz mocy. Ze względu na upioszczema yeneialcr me jmsiada slatulizacji ampżrtuchy. a punkt jiracy i zmeksztalcene zależne są od j«łozcn*a polencjomchu Pt. Mmo że zasiosoivane jako sygnału ‘suaszema* napięcia sinusoidalnego hochę lozbudowało nasz układ, to jak dowiodą całoroczne doświa±zeno emtoivaiy sygnał sinusoidalny jest o wiele skuicx^niejszy w 'odstraszaniu' kretów mz *cfiryp«ący' sygnał piostokątriy. IJkhuJ można zasilać z bateiii, lub akumulatora NiCd. a przy zastosowaniu Miku układów odstraszających <na dużym tereniel ekono-mcztwe uzasadnione będzie zastosowanie wspólnego zasilacza sieciowego. Dzięki zastoso-

ma

ri

Ul

^bm

Rys.1 Schemat ideowy układu „Strach na krety