krotka historia kultu

Aneta Pruszyńska

Tak myślimy «

aby być kulfb w

w odpowiednim p m ubrać

Szukając pojęcia kultu zacząć należy od etymologii słowa kultura. Francuzki uczony i erudyta wieku XVII ukazuje znaczenie słowa kultura i odwołuje się do Teodoreta, pisarza grec-\ kiego /V w. n. ej; kult jest ukazany jako część składowa kultury. Kult jest to coś wzniosłego jak kultura, natomiast nie możemy do tego wziąć tego, co robi pseudokultura [kult satanistyczny itpj. Jednym słowem kult jest to „uwzniośle-nie".

Od dłuższego czasu pojawiają się lub usiłują trwale istnieć w mediach takie osoby, jak Jola Rutowicz,

Doda czy Kononowicz. Od czego zależy, czy ich pięć minut w blasku świateł potrwa nieco dłużej?

Dorota Rabczewska, znana wszystkim jako Doda, jest piosenkarką. Dla jednych słabsza, dla innych lepsza, popowa albo rockowa - nieważne - jest piosenkarką, artystką. Logicznie rozumując, swoją popularność buduje na tym, co tworzy na polu muzyki (plus epizod filmowy). Z zespołem Virgin wydala 3 płyty i 8 singli. Jej kariera solowa to I płyta, 2 single (choć podawanych jest 5). Imponujący dorobek? Może wystarczyłoby to innemu artyście/zespołowi, aby utrzymać się w centrum uwagi przez jakieś 2-3 lata, a Doda wciąż jest na topie od połowy dekady.

W czym tkwi ten fenomen? Większość osób nie bardzo ją ceni, jej twórczość nie zachwyca, a krytycy mają różne opinie na jej temat. A Doda? Nadal trwa na piedestale i co chwilę okrzykiwana jest osobą najczęściej pojawiająca się na okładkach różnych, kolorowych pism. Ma status gwiazdy, o którą biją się zażarcie wszystkie główne stacje telewizyjne w tym kraju, widząc w tym jedyne remedium na zwiększenie oglądalności swoich nowych - licencjonowanych programów.

'len stan rzeczy wynika z faktu, że media odgrywają decydującą rolę w wyborze i kreowaniu gwiazd oraz gwiazdek przeróżnej maści, które uchodzić mają za idoli albo wzory dla ogółu społeczeństwa. Czy zatem w związku z tym można mówić o postaciach kultowych?

Kto uchodził za kultowego na przestrzeni lat?

LATA 50-te: Narodziny kultur)' masowej, z silną rolą mediów w kreowaniu idoli. Wyobraźnią zwykłych ludzi zawładnęły wtedy takie osoby, jak: Elvis Presley, Marilyn Monroe, Audrey Hepburn, James Dean, a spoza show businessu należy wymienić choćby Che Guevarę.

LATA BD-te: Lata ogólnego buntu, hippisów, rozwoju popkultury, „szalone lata sześćdziesiąte” z takimi postaciami, jak: Martin Luter King, John Kennedy, J.P. Stare, Bob Dylan, Jimmi Hendrix, Ja-nis Joplin czy nieśmiertelni The Beatles.

LATATO-te: Rozwój rocka progresywnego i narodziny punku. Ważni byli:

KROTKA

HISTORIA

KULTU

Margaret Thatcher, Mao Zedong, zespół Dire Striats, F.lton John, ABBA, Bruce Lee, Black Sabbath oraz Led Zeppelin.

LATA 80-te: Ogólny rozwój technologiczny przejawiający się w pojawieniu się takich wynalazków jak magnetofony i walkmany oraz modzie na muzykę syntezatorową. Madonna, Micheal Jackson, Sylwester Stalłone, AC/DC, Duran Duran, Queen i Freddie Mercury, a także Ronald Reagan należeli do czołowych postaci tej dekady.

LATA 9D-te: Nastąpił duży rozkwit kultury pop i przeróżnych girls-i boysbandów. Czasy Clintona, Jana Pawła II, Mandeli, U2, Kurta Cobaina, Tupaca i przeróżnych modelek.

Co zatem stało się z kultowością?

Kultowość, o ile dawniej zależała od jakości, któresięsobą reprezentowało, umiejętności, charyzmy i talentu, o tyle dziś należy ją rozpatrywać jako rozpoznawalność medialną, która na ogół jest krótkotrwała - mówi dr Anna Biała z Zakładu Socjologii Kultury i Wychowania UMCS. Dziś,

Prof. dr hab. Antoni Krawczyk (UMCS) Wydział

Humanistyczny f

wystarczy pojawić się ramie,fobrazić kogoś, ę niekonweti^malnie. Media odbywają kluczową rolę w kreowaniu, po/ wiedziałabym raczej, ikwuuipkultury niż postaci kultowych. Najważniejsza jest częstotliwość zjiijcą taka osobay-st pokazywana, mniej istotny jest fakt, że jest średnia, a nawet miałka. Wszystko, co jest wartościowe, poddane jest komercyjnej obróbce - dodaje, [akie cechy uważane są dźiś za medialne? Tupet i arogancja na granicy chamstwa, dobre samopoczucie bez względu na to, jak wypadam, brak szacunku dla autorytetów oraz deprecjonowanie rozmówcy - kwituje.

Kto jest tutaj winny? Media czy odbiorcy? Trudno na to jednoznacznie odpowiedzieć, to wszystko odbywa się równolegle. Z jednej strony jesteśmy systematycznie dMuiżdża ni, z drugiej sami odpuszczamy sobie pracę nad budową własnego zdania, tracimy kontakt z poczuciem własnego smaku i gustu. Czasy, w których żyjemy, to czasy ekspertów i ich ekspertyz, nie własnego zdania. Niestety coraz rzadziej myślimy na własny rachunek uważa pani doktor.

niosek może być taki, że w dzisiejszych czasach, niezwykle trudno o kultowość, której i tak przez naciąganie tego pojęcia ujmuje się tej wyjątkowości, nieprzeciętności, tego ach. Czy obecne ikony kultury masowej spełniają warunek uniwersalności i ponadczaso-wości, który jest najbardziej charakterystyczny dla kultu? Oczywiście - nie, bo one raz są, a jak ich nie ma, to są zastępowane przez ich nowe klony. Zero progresu i innowacyjności, wszystko obraca się wzdłuż tej samej, byle jakiej stylistyki O

Aneta Pruszyńska

OFENSYWA _ nToniAfiao onna

L-