kserówka 3

J. Mehoffera, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, twórca wielu projektów z dziedziny sztuki dekoracyjnej, wnętrz, kilimów itp.; Adam Półtawski (1881 —1952), grafik, twórca oryginalnej polskiej czcionki drukarskiej, zwanej antykwą Półtawskiego, i wielu innych.

W latach trzydziestych naszego stulecia, jak i obecnie w Polsce Ludowej, liternictwo było i jest przedmiotem nauki nie tylko na wyższych uczelniach: w Akademii Sztuk Pięknych, na uniwersytetach (Wydział Sztuk Pięknych), politechnikach (Wydział Architektury), w Wyższych Szkołach Sztuk Plastycznych, ale również w zakładach kształcenia nauczycieli (a przede wszystkim w Studium Nauczycielskim o kierunku: wychowanie plastyczne), w wielu technikach i zasadniczych szkołach zawodowych, szkołach rzemiosł artystycznych oraz w szkolnictwie ogólnokształcącym.

Przez wiele lat liternictwo było przedmiotem nauczania w szkole podstawowej i w liceach ogólnokształcących podczas lekcji rysunku, po reformie zaś szkolnictwa ogólnokształcącego nauka liternictwa została włączona do programu wychowania plastycznego ośmioklasowej szkoły podstawowej. Stanowi jego dział, pod nazwą „Ćwiczenia liternicze⁴¹. Ćwiczenia te są realizowane już na szczeblu początkowego nauczania w klasach III i IV, a następnie w klasach od V do VIII.

Nauczanie liternictwa odręcznego, które jest w zasadzie oparte na stosunkowa prymitywnych narzędziach pisarskich, w dobie olbrzymiego postępu technicznego — stosowania maszyn rejestrujących mowę ludzką, maszyn piszących i drukujących w milionowych nakładach słowa ludzkie — nie tylko nie zostało uznane we współczesnym świecie za anachronizm, ale przeciwnie, wciąż poszerza swhj zakres zastosowania w wielu dziedzinach życia praktycznego i rozmaitych działach plastyki.

Dlatego też Avspólczesne liternictwo narzędziowa jest podstawowym elementem wszystkich środków oddziaływania wzrokowego w zakresie informacji.

Dobrą znajomością zagadnień literniczych i opanowaniem umiejętności kształtowania formy liter narzędziami literniczymi wykazać się muszą nie tylko artyści (bez względu na uprawdany dział twórczości plastycznej: grafiki, rzeźby czy wystawiennictwa) i ci wszyscy, którzy liternictwo narzędziowe uprawiaj ą zawodowo (malarze szyldów i reklam, kartografowie, drukarze, grawerzy, dekoratorzy wystaw sklepowych, kreślarze i inni), ale również osoby uczące liternictwa, a w tej grupie również i nauczyciele wychowania plastycznego zakładów kształcenia nauczycieli, szkół zawodowych czy podstawowych.

Dzięki nauczaniu liternictwa w szkole podstawowej możliwe jest rozbudzanie zainteresowań młodzieży tą dziedziną sztuki już od najmłodszych lat, wyprowadzenie w arkana tej umiejętności praktycznej oraz kształtowanie prawidłowej oceny układów literniczych napisów użytkowych.

II. CELE I ZADANIA ĆWICZEŃ LITERNICZYCH W OŚMIOKLASOWEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ

Jednym z elementów wychowania plastycznego w ośmioklasowej szkole podstawowej,¹ kształtującym poczucie estetyczne i rozwijającym praktyczne umiejętności uczniów w zakresie komponowania napisów^r mających zastosowanie w różnych działach twórczości plastycznej, szczególnie w plakatach, wywieszkach informacyjnych, dekoracjach okolicznościowych itp. — są nr wątpliwie „ćwiczenia liternicze⁴⁴. Pomimo że stanowią one stosunkowo wąski wycinek nauki liternictwa, ograniczający się zaledwie do zasad budowy ma-juskuły jedno- i dwmeIementow^rej, mogą spełniać doniosłą rolę w procesie wychowawczo-dydaktycznym szkoły, budząc zainteresowanie młodzieży funkcją użytkową układów literniczych i w^rdrażając do praktycznego stosowania zasad estetyki w życiu codziennym.

Nauczanie ćwiczeń literniczych w szkole podstawowej, zwłaszcza w klasach Y— VIII, ma na celu przede wszystkim:

1.    zapoznanie uczniów z najogólniejszymi zasadami budowy majuskuły jedno- i dwuełementowcj;

2.    zrozumienie zasad zależności wyglądu liter od użytego przy pisaniu narzędzia;

3.    wyrabianie praktycznej umiejętności posługiwania się narzędziem literniczym, a wuęc zarówno piórem redis, jak patykiem lipowym, oraz nabycie odpowiednich nawyków ruchowych;

4.    rozwijanie umiejętności harmonijnego łączenia układu literniczego z graficzną zdobiną lub ilustracją;

5.    wdrażanie do staranności oraz estetycznego i czystego wykonywania prac literniczych;

6.    wyrabianie umiejętności świadomej oceny wartości artystycznych układu literniczego.

1

Program nauczania ośmioletniej szkoły podstawowej wprowadzony został w życie z dniem 1 IX 1963 Zarządzeniem Ministra Oświaty z dn. 1 YII 1963 (nr Pl-1956/63), Uz. U. Min. Ośw. nr 32, poz. 160.