Obraz (2)

mgr Justyna Samsel

Program ćwiczeń z semantyki i pragmatyki językowej dla III roku filologii polskiej (studia dzienne, 30 godz.)

Rok akademicki 2011/2012

1.    Zajęcia wprowadzające problemy, które będą przedmiotem ćwiczeń (2 godz.)

2.    Leksykologia i leksykografia: podstawowe pojęcia, ich zakres oraz wzajemny stosunek. Leksem jako znak językowy; znaczenie leksemu; konotacja i denotacja; referencja. Definicje klasyczne i kognitywne. Typy definicji słownikowych leksemów (definicja realnoznaczeniowa, strukturalnoznaczeniowa, strukturalna, zakresowa, synonimiczna, gramatyczna) ( 2 godz.)

3.    Frazeologiczny aspekt leksykografii. Problemy metajęzyka semantycznego. Miejsce składników asocjacyjnych i wiedzy pozajęzykowej w definicjach. (2 godz.)

4.    Relacje znaczeniowe między jednostkami leksykalnymi. Hiponimia i hipernonimia. Synonimia; synonimia całkowita i synonimia częściowa. Problemy z synonimią(2 godz.)

5.    Relacje znaczeniowe między jednostkami leksykalnymi. Antonimia; antonimia właściwa, antonimia komplementarna. Antonimia przez konwersję. Problemy z antonimią. Sprzeczność i tautologia (pozorne paradoksy semantyczne) (2 godz.)

6.    Elementarne jednostki znaczeniowe (pojęcia proste, semy) i pojęcia złożone. Rodzaje semów (archisemy, semy dyferencyjne, semy konotacyjne). Analiza składnikowa znaczeń leksykalnych (2 godz.)

7.    Koncepcja pola semantycznego (pola pojęciowe i wyrazowe). Eksplikacje znaczeń. Idea naturalnego metajęzyka semantycznego (A. Wierzbicka) ( 2 godz.)

8.    Typy zmian znaczeniowych leksemów: zawężenie znaczenia, rozszerzenie znaczenia. Przyczyny i typy polisemii językowej. Polisemia a homonimia. Homofonia i homografia (2 godz.)

9.    Główne idee i założenia językoznawstwa kognitywnego. Pojęcie prototypu. Modele kategorii (Arystoteles, E. Rosch, G. Lakoff, R.W. Langacker). Kategoryzacja przez prototyp. Centralne i peryferyjne elementy kategorii. Podobieństwo rodzinne. Właściwości kategoryzacji prototypowej. Sposoby sygnalizowania prototypowej organizacji kategorii. Charakterystyka metafory pojęciowej w ujęciu M. Johnsona i G. Lakoffi Funkcje metafory w języku (2 godz.)

10.    Role semantyczne uczestników zdarzenia (agens, pasjans, recypient, posesor, instrument, lokalizator). Zdanie jako jednostka treści (dictum, modus). Modalność i sposoby jej wyrażania. Struktura predykatowo-argumentowa zdania. Funkcje predykatów. Struktura tematyczno-rematyczna zdania (2 godz.)

11.    Semantyka a pragmatyka językowa. Teoria performatywów Austina. Teoria illokucji. Lokucja -illokucja - perMokucja. Bezpośrednie i pośrednie akty' mowy. Klasyfikacja aktów mowy w ujęciu Searle^a. Warunki skuteczności poszczególnych typów aktów mowy ( 2 godz.)

12.    Teoria konwersacji, pojęcie impiikatury (Grice). Maksymy konwersacyjne i zasada kooperacji Znaczenie zdania a interpretacja wypowiedzi. Pojęcie presupozycji pragmatycznej. Presupozycje a impiikatury konwersacyjne. Funkcje języka i wypowiedzi (Biihler, Jakobson, ujęcie współczesne) ( 2 godz.)