Obraz (89

Anilina. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

uznano, że w praktyce przemysłowej wskaźnik ten jest niedogodny i dający zaniżone wyniki oznaczeń. Po pobraniu krwi redulctaza MetHb jest ciągle aktywna w erytrocytach, tak więc czas, jaki upływa od pobrania próby do jej oznaczenia, jest wartością krytyczną w tym teście (SCOEL 2010).

Uzasadnienie SCOEL (2010)

Oceniając toksyczność aniliny, wzięto pod uwagę następujące skutki jej działania:

-    rakotwórczość

-    tworzenie MetHb powiązane z działaniem toksycznym na układ krwiotwórczy, łącznie z działaniem toksycznym na erytrocyty i śledzionę.

Genotoksyczność i rakotwórczość

Anilina nie działała mutagennie w standardowych testach bakteryjnych. Wyniki badań prowadzonych w warunkach in vitro w komórkach ssaków nie są jednoznaczne, gdyż obserwowano dodatnie wyniki dotyczące: zmian chromoso-malnych, wymiany chromatyd siostrzanych i mutagenności. W warunkach in vivo obserwowano tworzenie mikrojąder w komórkach szpiku kostnego szczurów i myszy. W badaniach tych stosowano duże dawki aniliny, które generowały stosunkowo duże stężenia MetHb we krwi (Bomhard, Herbold 2005). Ogólnie genotoksyczność aniliny wydaje się być niewielka, jeżeli w ogóle ma miejsce. Natomiast metabolity aniliny wykazują działanie genotoksyczne, jeżeli są badane jako indywidualne związki chemiczne. Równowaga między tworzeniem i detoksykacją tych metabolitów nie była jednak badana. Biorąc pod uwagę rozpiętość między dużymi dawkami aniliny, które powodowały w niektórych testach działanie genotoksyczne, a proponowaną wartością normatywu higienicznego (OEL, odpowiednik NDS), skutki genotoksycz-nego działania aniliny są praktycznie pomijane.

Dane dotyczące rakotwórczego działania aniliny u ludzi są niewystarczające do dokonania oceny związku. Anilina jest rakotwórcza dla szczurów, lecz nie dla myszy. Nowotwory były stwierdzane głównie w śledzionie szczurów samców, a częstość występowania tych nowotworów nie była liniowo zależna od dawki aniliny. Należy rozważyć, czy rozwój nowotworów jest powiązany z toksycznością dla erytrocytów, która objawia się tworzeniem MetHb i ciałek

Heinza, a zmiany histopatologiczne w śledzionie są wynikiem takiego toksycznego działania (RAR 2004). Jeżeli by tak było, to można przyjąć, że powtarzane skutki toksycznego działania aniliny na śledzionę odgrywają decydującą rolę w rozwoju nowotworów i nie należy spodziewać się wzrostu ryzyka wystąpienia nowotworu w warunkach braku wzmożonego obrotu erytrocytów (Greim 1992). Ten punkt widzenia może być potwierdzony przez pracę Mellerta i in. (2004), w której wykazano, że rakotwórcze dawki aniliny powodują: wczesne skutki w parametrach hematologicznych, reakcję zapalną śledziony oraz zaburzenia w metabolizmie żelaza, będące wynikiem niedokrwistości hemoli-tycznej.

Zgodnie z powyższym, rakotwórcze działanie aniliny obserwowane w przeprowadzonych doświadczeniach może być wynikiem określonych, progowych procesów. Zgodnie ze strategią SCOEL wyprowadzania wartości OEL (NDS) dla związków rakotwórczych i mutagennych {Bolt, Huici-Montagud 2008), anilina została zaklasyfikowana do grupy C (genotoksyczne kancerogeny, dla których można ustalić praktyczną wartość dopuszczalną na podstawie istniejących danych). Można więc także dla aniliny ustalić praktyczną wartość dopuszczalną na podstawie istniejących danych.

Działanie na rozrodczość

W badaniach toksyczności rozwojowej przeprowadzonych na szczurach skutki działania toksycznego aniliny dla matek obserwowano po podaniu zwierzętom do żołądka związku w dawce wynoszącej 7,2 mg/kg/dzień (Price i in. 1985). Po dawkach aniliny nietoksycznych dla matek nie stwierdzano działania fetotoksyczne-go i teratogennego związku. Zgodnie z tym, nie należy spodziewać się wpływu aniliny na rozrodczość przy stężeniach, które chronią przed wystąpieniem skutków hematotoksycznych.

Tworzen ie meth emoglobiny i inne skutki hematotoksyczne

Krytycznym skutkiem działania aniliny w warunkach narażenia ostrego jest tworzenie MetHb. U ludzi poziom MetHb wynoszący 5% został uznany za tolerowany {Bolt i in. 1985).

Po powtarzanym narażeniu zwierząt na anilinę krytycznymi skutkami działania związku było działanie związku na erytrocyty oraz śle-