P1020368

rsytet Mikołaja Kopernik* raręcznik, w którym może.’ pji między innymi na temat pznych instytucjach oświ*.

[falcenie zawodowe w wy. ph, Warszawa 1996; kolej. U między innymi krytycz-pwnawczych w dziedzinie (oświadczenia w rozwoju

twa a struktura społecz-1996; interesująca pozy-|ymi różne teorie selekcji fiaty, doświadczenia ho-rch.

Rozdział XIII Tomasz Żukowski

KWESTIA PRACOWNICZA

Geneza

Termin „kwestia robotnicza” pojawił się wraz z rozwojem kapitalizmu: wielką zmianą cywilizacyjną, która przeobraziła cały świat zastępując społeczeństwa agrarne przemysłowymi, przenosząc miliony ludzi ze wsi do miast, tworząc nowe klasy i warstwy, wyznaczając im pola współpracy i konfliktu, określając na nowo rolę państwa w życiu gospodarczym oraz warunki i zasady polityki społecznej.

Kapitalistyczna industrializacja wytworzyła miliony pracowników najemnych, głównie fizycznych, zamieszkujących szybko rozwijające się miasta. Zwłaszcza w fazie pierwotnej akumulacji kapitału sytuacja tych ludzi była bardzo trudna. Składały się na nią: kilkunastogodzinny czas pracy, ciągłe zagrożenie utratą zdrowia i bezrobociem, niskie płace i fatalna nieraz sytuacja mieszkaniowa, złe stosunki z przełożonymi, monotonia i towarzyszące jej poczucie wyobcowania, problemy ze stowarzyszaniem się.

Wszystkie te zjawiska stawały się przedmiotem publicznej debaty. Określane często mianem „kwestii robotniczej” pojawiły się w naukowych traktatach i literaturze pięknej, w politycznych programach i ideologicznych projektach. Dzisiaj znamy je z lektur szkolnych czy filmu Andrzeja Wajdy Ziemia Obiecana będącego adaptację powieści Władysława Reymonta.