P1100484

rządkowań do części mowy muszą budzić wątpliwości, a indeks tematyczny umieszczony w jego części końcowej wymaga dopracowania⁷⁷.

W ostatnich latach kilkoro leksykografów niezależnie od siebie opracowało rozmaite słowniki synonimiczne. Jednym z nich jest słownik synonimiczny noszący tytuł: Praktyczny słownik wyrazów bliskoznacznych⁷⁸. Jego autor, W. Cienkowski zaznacza, że wyrazy umieszczone w artykułach hasłowych jego słownika cechują się wymiennością i dlatego nie ma w nim odsyłaczy. Zasada wymień* ' ności oznacza, że wyraz hasłowy można w innym kontekście zastąpić jednym z wyrazów proponowanych w tekście hasła. Ta zasada obowiązuje tylko w kierunku od wyrazu hasłowego do synonimu Brak odsyłaczy w tym słowniku został zastąpiony większym wybo- i rem synonimów. A oto przykładowe hasło z tego słownika: otrzaskać się dk. pot.: obeznać się z czymś, zaprawić się do czegoś, przywyknąć do czegoś, oswoić się z czymś, przyzwyczaić się do czegoś, nawyknąć, wdrożyć się.

Inny ze słowników wyrazów bliskoznacznych spośród tych, które ostatnio pojawiły się na rynku, to Mały słownik synonimów P. Żmigrodzkiego zawierający 15 000 jednostek języka (pojedynczych wyrazów i związków frazeologicznych). Artykułów hasłowych słownik ten zawiera ponad 1300. Słownik składa się z dwóch części: hasłowej i indeksu; poszukiwanie synonimu wybranego przez nas wyrazu można rozpocząć od każdej z nich. Wnikliwa recenzja tego słownika została zamieszczona w Języku Polskim⁷⁹.

Zespół językoznawców pod red. Z. Kurzowej opracował natomiast Słownik synonimów polskich. Artykuły hasłowe tego słownika zawierają m.in. informacje o łączliwości składniowo-znaczeniowej wyrazu oraz wybrane informacje gramatyczne, definicje znaczenia, konteksty dla wyrazu hasłowego i informacje o zabarwieniu stylistycznym i emocjonalnym synonimu. Punktem wyjścia przy ustalaniu siatki haseł była Usta słownictwa podstawowego współczesnego języka, która została zestawiona przez H. Zgółkową dla potrzeb I

stowniKa:podstawowego, czyli zbioru wyrazów najpotrzebniejszych, wśród nich zaś przede wszystkim najczęstszych. Ta lista została skonfrontowana z opublikowanymi słownikami współczesnej polszczyzny oraz poddana selekcji lub rozszerzeniu. W słowniku pod red. Z. Kurzowej zostało zgromadzone słownictwo reprezentujące stylowe i środowiskowe odmiany współczesnej polszczyzny zarówno pisanej, jak i mówionej, oficjalnej i potocznej, literackiej i slangowej. O bogactwie występującego w słowniku materiału niech świadczą synonimy wybrane z jednego z artykułów hasłowych.

GADAĆ: ględzić, tokować, gardłować, klepać, przynudzać, lać wodę, rozwodzić się (nad kim, nad czym), perorować, dywagować, nudzić, pieprzyć, chrzanić, pierniczyć, strzępić sobie język, mleć językiem II jęzorem, mleć ozorem, chlapać ozorem, rozpuszczać język // jęzor, rozpuszczać ozór, paplać, pleść, trajkotać, trajlować, terkotać, pytlować, klekotać, gdakać, gęgać, szczebiotać, pitolić, bzdurzyć, bajać, bredzić, bełkotać, mamrotać, mruczeć, bąkać, jąkać, stękać, szeptać.

Zostały one opatrzone kwalifikatorami, np. pot. (potocznyX _/raz.(frazeologizm), wulg. (wulgarny).

Słownik synonimów trojga autorów (A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn) zawiera ponad 53 000 znaczeń leksykalnych języka polskiego, w tym ponad 18 tysięcy znaczeń czasownikowych, 23 tysiące rzeczownikowych i 12 tysięcy z pozostałych części mowy. Składa się on z dwóch części: tekstowej i indeksowej. Część tekstowa to 1178 gniazd leksykalnych oznaczonych numerami, grupujących po kilkadziesiąt leksemów, które zwykle są synonimami. Poszukiwanie potrzebnego wyrazu rozpoczyna się od indeksu, w którym są wszystkie bez wyjątku słowa i zwroty z części pierwszej. Słownik synonimów nie podsuwa łatwych rozwiązań; zmusza do myślenia, gdyż w słowniku tym nie ma gotowych, w alfabetycznym porządku ułożonych haseł. Np. potrzeba znalezienia synonimu do wyrazu agnostyk prowadzi czytelnika do tego wyrazu w indeksie, w którym jest