P3190433

minerałów I jakości gleb, rodzaju klimatu,^ilości i jakości wód powierzchniowych i wgłębnych, bogactwa prz*w-v«y ożywionej ltd«, nu powsta-nie I rozwój /czasem również stafim~<4 1 upadek/ miast. .Czynnik ten działał od zarania osadnictwa, uuŁSe-wtody, kiedy budowniczowie miast nSe uświadamiali sobie jeszcze roli warunków przyrodniczych. Obecnie prowadzi się dla potrzob planowania przestrzennego obszerno studia nazywane do niedawna fizjologicznymi; ostatnio no ogół używa się nowszej terminologii mówiąc o ekologii miast. Należy zwrócić uwago na coraz szerszą i głębszą ingerencję człowieka w przekształcanie warunków środowiska przyrodniczego, co doprowadza nazbyt często do katastrofalnego zakłócenia równowagi tego środowiska.

Ryć. 2, Czynnik gospoda:**

czy; Środa śląska - miasteczko wywodzące się z osady targowej i*-kształtowanej przy lokąlnym poszerzeniu handlowego szlaku z Legnicy do Wrocławia. Czynnik gospodarczy decyduje o powitaniu, rozwoju i upadku mirist, ma również wpływ na bogatsze lub skromniojsze kształtowanie zabudoWy

2. Wykorzystanie warunków naturalnych i ich przekształcanie przoz człowieka umożliwia rozwój produkcji i usług, co od najdawniej szych czasów stanowi podstawę powstawania S rozwoju miast. Czynnik gospodarczy fryc. 2/ oddziałuje w skali lokalnej i ponad-lokalnej, przy czym zaobserwować można ewolucję tego czynnika w kierunku zwiększania zasięgu oddziaływania miast: wielkie metropolie miejskie w miarę usprawniania komunikacji zaczynają obejmować *wy* mi wpływami cały świat.

o

Ryc 3. Czynnik militarny: fragment średniowiecznych fortyfikacji

Krakowa /Barbakan, raury zewnętrzne I wewnętrzne, fosa, Brama Floriańska, baszty/.* Miejskie urządzenia obronne ule dały przekształceniom żałośnie od rozwoju sztuki wojennej /por, ryc. 10, 14, 19, 29, 31, 36, 42, 43, 43 1 in./

3.    Czynnik warowpości, militarny /ryc. 3/ odgrywał i nadal jeszcze odgrywa w budowie miast rolę bardzo istotną, Najdawniejsze miasta były miejscom schronienia dla własnych mieszkańców 1 dla ludności okolicznej. Urządzenia obronne przyjmowały różno kształty zależnie od warunków naturalnych /wykorzystywania dla celów-obronnych wody, bagien i gór/, od dostępnych materiałów budowlanych, od zmian w technice mllitamoj, wreszclo od zamożności in-westoro.Rozwój środków rażenia prowadza zawsze do daleko idących przemian układów przestrzennych miast.

4.    Czynnik komunikacji /ryc. 4/ powiązany jest s poprzednio wymienionymi czynnikami: warunków przyrodniczych, gospodarczych i militarnych. Decydującą rolę w lokalizacji wielu miast odgrywało istnienie węzłów dróg różnego rodzaju, ponieważ węzły takie można traktować jako miejsce uprzywilejowane geograficznie, stwarzające wyraźne preferencje dla rozwoju produkcji, wymiany to-