promieniowanie

II Pracownia Fizyczna

Studencka Pracownia Jądrowa, Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

httpT/zfcwwwdfu^^_

^ prCUDO    L-

'i - 'uyi iho.s lxćX'llu GT    "P/k

Ćwiczenie X-1

Temat: Spektrometr półprzewodnikowy promieniowania X

Identyfikacja pierwiastków poprzez pomiar energii promieniowania charakterystycznego

Cel ćwiczenia

Strumień protonów, cząstek alfa, elektronów lub promieniowania gamma przechodząc przez materię wywołuje jonizację atomów. Niektóre z atomów zostają pozbawione elektronów z najniższych powłok elektronowych.

Jonizacji towarzyszy de-ekscytacja poziomów atomowych i emisja promieniowania charakterystycznego o określonych energiach. Energia promieni X związana jest prawem Moseley'a z liczbą atomową pierwiastka emitującego promieniowanie. Zatem, pomiar energii tego promieniowania umożliwia identyfikację pierwiastków.

Urządzenia stosowane w ćwiczeniu

Pomiary wykonuje się przy pomocy spektrometru półprzewodnikowego, który składa się z :

1)    Cienkiego detektora germanowego (HPGE o rozmiarach S=40mm² i H=7mm) z cienkim okienkiem berylowym, (uwaga : proszą uważać aby nie uszkodzić mechanicznie okienka berylowego - jest ono bardzo delikatne; najlepiej przed przystąpieniem do pomiarów zabezpieczyć je przy pomocy cienkiej folii PVQ

2)    przedwzmacniacza ładunkowego,

3)    zasilacza wysokiego napięcia,

4)    wzmacniacza liniowego firmy Tennelec

5)    analizatora wielokanałowego zestawionego z konwertera analogowo-cyfrowego (ADC) firmy Silena i komputera IBM PC,

6)    oscyloskopu.

X - 1 strona 1 z 3

UWAGA : wykonując ćwiczenie należy zachować szczególną ostrożność. Nie dotykać elementów układów elektronicznych i detekcyjnych będących ”pod napięciem”, unikać bezpośredniego kontaktu ze źródłami promieniotwórczymi i nie spożywać jakichkolwiek artykułów spożywczych na terenie pracowni.

! ? ! W żadnym wypadku nie dotykać źródeł używanych w ćwiczeniu. Są io źródła otwarte. Przy ich przenoszeniu należy posługiwać się pencetą ! ? !