SAM04

Podstawą makroskopowego oznaczania skał magmowych jest określenie ich cech charakterystycznych. Zespół tych cech pozwala umieścić je w przyjętym systemie klasyfikacyjnym i właściwie nazwać, a często także ustalić warunki ich powstania.

Opis skały magmowej musi zawierać dwa elementy:

•    skład mineralny

•    budowę wewnętrzną

Skład mineralny

Spośród minerałów występujących w skorupie ziemskiej stosunkowo niewiele występuje w skałach magmowych, ale za to ilościowo minerały te przeważają, tworząc skały budujące większą część skorupy ziemskiej. Najpospolitsze składniki skał magmowych noszą nazwę minerałów skalotwórczych. Ze względu na rolę, jaką pełnią w budowie skał magmowych można je podzielić na:

-    minerały główne - podstawowy składnik skał magmowych, decydujący o ich przynależności systematycznej: kwarc, skalenie, miki, amfiboU, pirokseny, skaleniowce. oUwiny

-    minerały poboczne - występują powszechnie prawie we wszystkich typach skał magmowych, lecz w bardzo niewielkich ilościach: magnetyt, kematyi, piryt

. minerały akcesoryczne - występują sporadycznie, tylko w niektórych typach skał, lecz w dużym nagromadzeniu np. granaty Występowanie wymienionych minerałów w obrębie poszczególnych skał magmowych jest uwarunkowane składem chemicznym magmy oraz warunkami jej krystalizacji Dlatego współwystępowanie pewnych minerałów jest możliwe np. skaleni i kwarcu lub skaleni i skaleniowców, innych zaś nie np. oliwinu i kwarcu, skaleniowców i kwarcu. Niemożliwe jest również powstawanie minerałów uwodnionych, takich jak miki, z lawy krzepnącej ru powierzchni ziemi, gdyż w warunkach wulkanicznych zachodzi gwałtowne odwodnienie lawy wskutek ujścia pary wodnej do atmosfery. Minerały te natomiast często występują w lawach jako składniki zakrzepłe w głębi skorupy ziemskiej, czyli w warunkach plutonicznych.

Biorąc pod uwagę skład chemiczny minerałów można wyróżnić dwie grupy:

-    minerał)’ fcmiczne - zasobne w Fe i Mg o ciemnym zabarwieniu (czarne, brunatne, bardzo ciemno zielone) i charakterze zasadowym, stosunkowo szybko ulegają wietrzeniu: amflbole, pirokseny, oliwin, biotyt

-    minerały sialiczne - bogate w Si i Al o jasnym zabarwieniu (białe, bezbarwne, jasnoszare, różowe), zazwyczaj bardziej odporne na wietrzenie: kwarc, skalenie, skaleniowce, muskowii

Podział skał magmowych ze względu na skład mineralny został przeprowadzony na podstawie minerałów sialicznych. Obecność lub brak minerałów fonicznych jest nieistotna dla chemicznej klasyfikacji skał.

Grupy chemiczne skał magmowych:

•    skrajnie kwaśne - spośród minerałów sialicznych występuje tylko kwarc

•    kwaśne - kwarc, skalenie

-    obojętne - skalenie

-    zasadowe - skalenie, skaleniowce

-    skrajnie zasadowe - skaleniowce

Skały nie posiadające żadnych minerałów sialicznych wydzielono w osobną grupę skał skrajnie melanokra tycznych.