skanuj0004

..1

3

PROFAZA

błona komórkowa

kondensujące

chromosomy

jgderko

powstające wrzeciono dwubiegunowe centrosfera z obszarem organizującym mikrotubule

PROMETAFAZA

fragment

otoczki

jgdrowej

ANAFAZA

gwiazda

(biegun wrzeciona)

odtworzona

otoczka

jądrowa

-pierścień kurczliwy - ciałko środkowe

Rys. 20.3. Schemat mitozy

od siebie i stają się biegunami wytwarzającego się wrzeciona podziałowego. Strukturą odpowiedzialną za organizację mikrotubuli wrzeciona podziałowego jest zapewne centrosfera okołocen-triolowa zawierająca cyklinę. Nie jest nią sama centriola, gdyż w komórkach organizmów anastrałnych nie mających centrioli wrzeciono podziałowe jest również wytwarzane.

chromosomy z mikrotubulami kinetochorowymi

śródplazmatyczna

gładka

Rys. 20.4. Schemat przedstawiający budowę zbiorników siateczki śródplazmatycznej gładkiej komórki w metafazie. Kształt i ułożenie zbiorników odpowiadają kształtowi i ułożeniu wrzeciona podziałowego i jego składników

W skład wrzeciona podziałowego wchodzą mikrotubułe biegunowe, które biegną od centrioli w kierunku drugiego bieguna nie zawsze do niego dochodząc oraz mikrotubułe kinetochorowe: od centrioli do kinetochoru każdego chromosomu siostrzanego. Liczba cząsteczek tubułiny wchodzących w skład jednej mikrotubuli wrzeciona podziałowego wynosi ok. 10⁸, a liczba mikrotubul łączących się z jednym kinetochorem jest bardzo różna (w komórkach człowieka 20-40 mikrotubul). Struktura pojedynczych mikrotubul wrzeciona podziałowego ulega znacznym zmianom w czasie mitozy. Mikrotubułe profazowego i metafazowego wrzeciona składają się każda z 13 protofilamentów, natomiast w anafazie z 14-15 protofilamentów. W czasie anafazy mikrotubułe biegunowe znacznie się wydłużają. Zbiorniki siateczki śródplazmatycznej układają się w aparacie mitotycznym w sposób (rys. 20.4), który sugeruje, że pełnią one funkcję stabilizowania przestrzennego tego aparatu. Wydłużone zbiorniki biegnące wzdłuż mikrotubul wrzeciona podziałowego wytwarzają z nimi połączenia, co może odgrywać pewną rolę w mechanizmie ruchu chromosomów w anafazie. Cysterny i pęcherzyki siateczki śródplazmatycznej gładkiej są zbiornikami jonów Ca²⁺, które pod koniec metafazy przenikając do cytoplazmy uruchamiają mechanizmy przemieszczania chromosomów.

W czasie profazy obniża się szybkość biosyntezy makrocząsteczek. Szybkość biosyntezy białek spada do 15% lub poniżej, w porównaniu z interfazą. Podobnie obniża się szybkość biosyntezy RNA, a także węglowodanów. Zwolnienie anabolizmu wiąże się z drastycznym obniżeniem zdolności transkrypcyjnych chromatyny wskutek jej kondensacji. W profazie zachodzi znaczne obniżenie lepkości cytoplazmy, co ułatwia ruchy chromosomów.

345