skanuj0004

funkcjonalnych. Wreszcie modernistyczne grupy literackie miały strukturę grup bohemy, były o wiele luźniej związane z czasopismami grupowymi. Strukturę podobną do struktury grupowej lot dwudziestych przybrało nasze życie literackie w Królestwie już w latach rewolucji.•

Klatach dwudziestych pisarze debiutują, jak pisaliśmy, młodo. Są bezbronni wobec komercjalizacji życia literackiego i konkurencji rynkowej. Wśród pisarzy w 1929 r. było więcej młodych, od 30 do 40 lBt liczących, aniżeli w 1959 i 1964 r. w tym samym przedziale wieku. Z tego należy wnosić, że od początku lat dwudziestych środowisko pisarskie dojrzewało, startując od granicy wczesnej, studenckiej młodóści, w większej mierze niż kiedykolwiek potem.

Dla tych młodych pisarzy działanie grupowe stanowiło walną pomoc, Erzede wszystkim można było zacząć wydawać własne pismo, wejść na rynek, debiutować na łamach togo pisma, aiytułem plama i treścią, ukształtowaną zbiorowo przez utwory różnych członków grupy, zwrócić uwagę publiczności. Czasopismo zaś mogło się starać o subsydium. Stanowiło tytuł do wystąpienia u władz. Władze - jak wiemy - dawały dość szczodrzt te subsydia. Produkcja numeru czasopisma nie płacącego honorariów, formatu grubego zeszytu, w końcu lat dwudziestych kosztowała około 600 zł. Członkowie grupy często składali się na takie koszty. Małe pisma literackie odegrały w XX w. na całym świecle istotną rolę w rozwoju literatury. Były narzędziem walki z rynkiem masowym, jego naciskami i gustami literackimi. W ankiecie z 1929 roku na 133 respondentów 81 oświadczyło, że mieli do swej dyspozycji jakieś pismo. Prawie tak samo duża była liczba tych, którzy nie dysponowali żadnym pismem, i tych którzy dysponowali (41 i 36między pisarzami, którzy debiutowali przed wojną. Wśród debiutujących po wojnie było już zupełnie inaczej - aż 35 dysponowało, a tylko 9 nie dysponowało żadnym pismem. Mowa Jest tu, rzecz Jasna, o wszelkich pismach, nie tylko o organach grup. 5?e ostatnie jednak w latach dwudziestych w praktyce wprowadzały do literatury prawie wszystkich 2

młodych.

Dobry przykład grupy sytuacyjnej stanowiło pismo "Ska-mander". Jej pierwotny trzon wiązał pisarzy zmierzających do nowoczesnego uzawodowienia swego pisarstwa. Chętnie i z powodzeniem praoowali dla rynku rozrywkowego. Mieli ambicje nie tylko adaptacyjne w stosunku do wymagań rynkowych. Chcieli 1 umieli działać na rzecz sublimacji masowych potrzeb rozrywki literackiej. Władnie w sferze realizacji zamówień rozrywkowych umieli być nowatorami, spełniać rolę kulturotwórczą, odnowiolelską na rynku masowym. I oni byli w części przybyszami z prowincji, osamotnionymi w nieznanym wielkim mieście. Debiutowali jako technicy literaccy. Słonimski i Lechoń spotkali'się po raz

t—

pierwszy jako autorzy facecji.piszący pod pseudonimami.

Skupiali się najpierw wokół pisma jeszcze studonoklego. Potem wokół "Skamandra", ale cechą istotną, nowatorską tego grupowego miesięcznika literackiego był integralny związek z nowoczesnym informacyjnym, przeznaczonym na rynek masowy magazynem literackim, jakim były "Wiadomości literackie". Łtto-dzi poeci skutecznie zdobywali rynek z walną pomooą tego magazynu, który popularyzował, reklamował, zjednywał satelitów "Skamandra", tworzył legendę grupy, oddziaływał w odpowiedni sposób na politykę literacką. Jak wspomnieliśmy, grupa zaczęła od prób tworzenia więzi formalnej. Ryohło z tego zrezygnowano. W końcu lat trzydziestych "grupa Skamandra" stała się już tylko funkcjonalnym społecznie mitem.

Była to grupa sytuacyjna. Sytuacja bowiem grupy pisarzy na rynku kazała im alę połączyć. Były to wybitne i odrębne indywidualności. "Programowo" antyprogramowe. Tolerowały plu-r-alizm światopoglądowy. Tolerowały wiel-ość poetyk zarysowaną od początku i utrzymującą się do końca. Tyle że wykształciły pewien zespół wspólnych wzorów poetyckodci, współgrających i z pamasizmem Lechonia, i z ekspreejonizmem Tuwima. W pluralizmie tym mieściło się i społeczne zaangażowanie Słonimskiego, i programowe wypowiedzi Lechonia o wyzwoleniu poezji polskiej od służby społecznej, i "biała" lenartowiczowska poezja Pawlikowskiej.

Przykład grupy programowej może stanowić "Zwrotnica".

Rzecz bardzo oharakteiystyozna, skamandryci byli inteligentami

187