skanuj0014

96

Neu-rofizjologia '

■ V77. UKŁAD PIRAMIDOWY

97

Byc. 77. Obszary koiy związane z ideą, programowaniem i realizacją ruchów dowolnych

wej znajduje się zaledwie około 34 000 komórek Betza, a piramidy zawie- . rają łącznie około 1 miliona włókien, więc droga piramidowa jest utworzona z aksonów komórek piramidowych nie tylko kory ruchowej, ale także kory czuciowej i innych okolic korowych. Włókna tworzące piramidy są znacznie zróżnicowane pod względem średnicy i szybkości przewodzenia impulsów. Tylko około 1% włókien pochodzących z komórek

, - toneuronow nerwów czaszkowych w pniu mózgu i rogów przednich w rdzeniu , kręgowym jako impulsację swoiste dla odróżnienia od impulsacji nieswoistej do-cierającej do neuronów podrzędnych, głównie ośrodków układu siatkowatego pnia mózgu, podtrzymując jego aktywność.

W MI kory mózgowej dowiedziono istnienia ośrodków dla poszczególnych mięśni i grup mięśniowych. Ta korowa reprezentacja ruchowa w korze mózgowej nosi cechy organizacji somatotopowej (topograficznej). Ponieważ droga piramidowa jest w głównej swojej

piramidowych olbrzymich ma średnicę 10—20 |im i przewodzi z prędkością ponad 60-70 m/s. Około 90% włókien ma średnicę 1-4 (im, a pozostałe 9% 5-10 pm i przewodzi z odpowiednio mniejszą prędkością.

Komórki piramidowe olbrzymie stanowią neurony nadrzędne kory i wysyłają włókna eferentne przekazujące impulsację swoistą do neuronów podrzędnych jąder podkorowych i ośrodków pnia mózgu i rdzenia kręgowego (motoneuronów) (ryc.79). Jak wspomniano, odbierają one też impulsację z innych obszarów kory ruchowej po tej samej i przeciwległej stronie mózgu, z nieswoistych jąder , przekaźnikowych wzgórza, z ekstero- i proprioceptorów obwodowych za pośrednictwem swoistych dróg aferen-tnych, jąder przekaźnikowych wzgórza i jąder podkorowych. Te impul-sacje aferentne docierają do komórek piramidowych albo bezpośrednio, albo za pośrednictwem innych neuronów, głównie warstwy II i ID kory mózgowej. Nadrzędny neuron ruchowy wraz ze skupionymi wokół niego neuronami tworzy rodzaj kolumny o średnicy około 1 mm i długiej osi prostopadłej do powierzchni mózgu. Te otaczające neurony tworzą synapsy hamujące albo pobudza-_; jące, odpowiednio z powstaniem Epsp lub IPSP w błonie komórek pi- ■; ramidowych. Kontrolują one częstotliwość wyładowań komórek piramidowych. Impulsację eferentne z tych komórek wędrują salwami do a-mo-

40 V.

,potylic

|N

ą? jadra pod korowe Drogi

\ \ pozapiramidowe Drogi piramidowe

Ryc. 78. Procentowy udział poszczególnych płatów w tworzeniu drogi piramidowej

Kora

Gałka blada

ogoniaste

K

Droga korowo-rdzeniwa przednia Ryc. 79. Przebieg drogi piramidowej (wg Duusa)

masie (90%) skrzyżowana, więc lewa kora ruchowa kontroluje dowolne czynności ruchowe prawej połowy ciała, a prawa kora ruchowa - ruchy lewej połowy ciała. Wyjątkiem są mięśnie twarzy i języka, których moto-neurony w pniu mózgowym są unerwione podwójnie, tzn. przez aksony zstępujące z kory ruchowej po stronie przeciwnej i aksony zstępujące z dodatkowego pola ruchowego po tej samej stronie (ryc. 79).

Poszczególne ośrodki wyzwalające ruchy mięśniowe są reprezentowane na zewnętrznej powierzchni półkuli w zakręcie przedśrodkowym w następującej kolejności: poczynając od bruzdy bocznej mózgu najniżej reprezentowane są ośrodki dla jnięśni żw ac zy, następnie mięśni artykulacyjnych, fonacyjnych i połykania (gardła, krtani, języka),

wyi ■ j    •    xLzxa.ni, języKaj,

y J położone są ośrodki dla mięśni mimicznych twarzy, warg, oczu, szyi. łvcb ^sze{^ko}^eJn°^ścl znajduje się rozległa reprezentacja mięśni kciuka,„pozosta--~-r °,^W \ ^dłonb następnie przedramienia, ramienia, karku, górnej i dolnej _si„ ^tulowia. Reprezentacja kończyny dolnej i narządów płciowych znajduje R ^{Z113 przy}®^r°dk°^weJ powierzchni półkuli w obrębie płacika przyśrodkowego.

szcze^e^^eZev,^ta^^a-^{rUCh0Wa charakter}y^zuJ^{e si<}? dużą dysproporcją w zakresie po-g mych mięśni, zależnie od ich roli i znaczenia dla całościowego zachowa-