/ubawy i kontaktu dzieci między sobą. Dziecko 3-letnie zaczyna przejawiać Uonności do zabawy grupowej, a czterolatek interesuje się opinią innych l/ieci i dąży do zwrócenia na siebie uwagi. Dziecko izolowane zagrożone jest zaburzeniem w rozwoju społecznym.
W dalszych etapach rozwoju osobniczego grupa rówieśnicza nabiera coraz u-iększego znaczenia. W okresie dorastania społeczna orientacja młodego i złowieka przesuwa się z najbliższej rodziny na kręgi towarzyskie i one to i,mówią w tym czasie układ odniesienia, który wywiera przemożny wpływ ti.i orientację życiową młodych ludzi.
1’ierwotność i wtórność grup rówieśniczych
Rola i jakość więzi
Wspomniałem wyżej, że grupa rówieśnicza jest przede wszystkim grupą pierwotną. Jednakże pedagogika społeczna nie może ograniczyć swojej uwagi <lo grup rówieśniczych pierwotnych, jako że w procesie socjalizacji stowa-i/yszenia i organizacje młodzieżowe, spełniając formalny warunek rówieś-metwa wiekowego, odgrywają rolę wybitną. Ponadto bardzo często te dwie imktury: naturalna grupa rówieśnicza i „intencjonalny” zespół rówieśniczy mganizacji młodzieżowej krzyżują się. Jest naturalne i częste równoczesne Mnienie lub równoczesny udział dzieci i młodzieży w obu strukturach, n.udzo często na terenie celowych grup młodzieżowych zawiązują się natu-i.ilne związki rówieśnicze, obejmujące wszystkich członków struktury celo-‘ l, lub ich część, lub też wyodrębnia się kilka grup rówieśniczych na terenie i ••liiej organizacji, tworząc rodzaj jakby pogłębionego towarzyskiego wtajemniczania.
Zjawisko wtórnego kształtowania się więzi rówieśniczych często obser-"> 111 e się w stowarzyszeniach, które powstają na płaszczyźnie związków "t owych lub religijnych, czyli w takich sytuacjach, gdzie motywacje przynależności są głęboko internalizowane, wypływają z pobudek ideowych i potrzeb emocjonalnych. Potwierdzają to obserwacje grup oazowych i inno li stowarzyszeń młodzieżowych grupujących się wokół Kościoła. Potwier-<l.i tę prawidłowość także obserwacja niektórych stowarzyszeń i organizacji
■ \< liowawczych o ugruntowanej, swoistej ideologii. Mam tu na myśli /wiązki harcerskie, reaktywowany Związek Strzelecki.
Pedagog społeczny musi więc poznać istotę i charakter wpływów obu • 'i ikiw związków rówieśniczych, bo ustawicznie przychodzi mu z obu orga-ni/inami współdziałać. Dla porównania więc zaprezentuję niżej zestaw cech
■ u laściwości tych w szczególnym sensie odmiennych zbiorowości społeczni <śei dziecięcej i młodzieżowej.