teorie

-'.--ii}

-'.--ii}

■TTtTŁgfigty

7~~    -’5dyskotekę,'mecz pilkafikfcurżądzić Jmprezęf a'pray7okazji“rófc4

' ładować nadmiar nagromadzonej energii. Szczególnie udane pod - ^

.....względem rozrywkowym weekendy są długo wspominane, stają-—

się elementem grupowego folkloru; r"~—1.

Wiara w los, przeznaczenie pozwala uznać, że osobiste starania jednostki nie mają znaczenia, bo życiem człowieka sterują sity wyższe, pozostające poza jego kontrolą. Tego rodzaju przekonanie (zbliżone do tego, co w psychologii nazywa się zewnętrznym umiejscowieniem kontroli) umożliwia zrzucenie odpowiedzialności za popełnione czyny na pecha, który prześladuje daną osobę;

- Niezależność;

Dążenie doautonomii, niezależności jest prawidłowością rozwojową okresu dorastania. Tendencja ta jest szczególnie dobrze widoczna u młodzieży męskiej, wywodzącej się z warstw niższych. Jak podkreśla Miller (1958) odrzucenie autorytetów i kult polegania na sobie ma w wiciu przypadkach charakter powierzchowny: młodzieńczym manifestacjom niezależności towarzyszy skrywana niepewność i podświadome dążenie do podporządkowania się surowej dyscyplinie (np. w wojsku, zakładzie poprawczym lub karnym).

Grupy subkulturowe odgrywają ważną rolę w życiu należącej do nich młodzieży. Dla kultury warstw niższych charakterystyczny jest bowiem matriarchalny model rodziny, który charakteryzuje dominacja kobiet, brak ojca w codziennym życiu rodziny, a co za tym idzie, brak modelu, niezbędnego dla ukształtowania się męskiej roli społecznej.

W (cj sytuacji młodzieżowa grupa koleżeńska staje się zastępczym środowiskiem wychowawczym i miejscem zaspokajania wielu potrzeb, których nie zaspokoił dom rodzinny. Przynależność do grupy staje się źródłem wsparcia dla jednostki: pomaga budować poczucie własnej wartości i podstawy tożsamości. Prezentowanie zachowań, będących’ przejawem cenionych wartości (twardość, spryt, odwaga itp.) pozwala osiągnąć pożądany status w obrębie grupy.

7 Poglądy R.A? Clówarda' i L.E. Ohlina . _ .    .

"“'•('Zgodnie z teorią zróżnicowanych możliwości,' stworzoną przez ; Clówarda i Ohlina, kształtowanie się postaw i zachowań dewiacyjnych i.wyprzedzawczasie przystąpienie jednostki do subkultury. Początkiem kariery dewiacyjnej jest doświadczanie niepowodzeń na drodze do osiągnięcia celów, będących w danej kulturze synonimem sukcesu. Jeśli człowiek, któremu nie udaje się zdobyć pożądanego statusu społecznego, wini za ten stan istniejący porządek społeczny, mamy do czynienia z pierwszym czynnikiem, sprzyjającym dewiacyjnemu zaangażowaniu. Następnym krokiem jest zwykle próba obejścia spostrzeganych barier społecznych poprzez odebranie prawomocności normom, uważanym za niesprawiedliwe, nieskuteczne lub nieużyteczne w konkretnej sytuacji życiowej jednostki. Tym samym dana osoba nastawia się psychicznie na popełnianie czynów o charakterze dewiacyjnym. Ponieważ jednak zakwestionowan ie reguł gry społecznej wywołuje zwykle lęk i poczucie winy, jednostki poszukują wsparcia i usprawiedliwienia swojego wyboru w grupie subkulturowej, złożonej z osób doświadczających podobnych problemów.

Cloward i Ohlin (1960) wyróżnili trzy główne rodzaje podkultur: a) Podkultura przestępcza;

Powstaje na obszarach charakteryzujących się dużym nasyceniem przestępczością. Tego rodzaju społeczności lokalne są dobrze zintegrowane, spójne. Ponieważ zamieszkująje przestępcy wróżnym wieku, dewiacyjne wartości, normy i wzorce postępowania są elementem, który na stale wrósł w kulturę środowiska. Młodzież wychowująca się w tego rodzaju dzielnicach zna co prawda powszechnie lansowane wzorce sukcesu (kariera w handlu, sporcie, święcie rozrywki), jednak w praktyce się z nimi nic styka. Tym. co jest namacalne, bliskie, są wzorce kariery przestępczej. Młodzież uezy się ich przez modelowanie (obserwowanie zachowań dci osłych przestępców) oraz ćwiczenie przestępczych technik i zachowań. Pozornie bezsensowne zachowania (np. drobne kradzieże, akty wandalizmu) mogą więc z jednej strony pełnić rolę treningu, z drugiej

18

19