Łacina strb 63

Koniugacja

	I	II
1)	narre-r (byłbym opowiadany)	mone-ar (byłbym napominany)
2)	narre-ris	mone-aris
3)	narre-tur	mone-atur
1)	narre-mur	monę-amur
2)	narre-amini	mone-mlni
3)	narre-ntur	mone-antur
	III	IV
1)	leg-ar (byłbym czytany)	audi-ar (byłbym słuchany)
2)	leg-aris	audi-aris
3)	leg-atur	audi-atur
1)	leg-amur	audi-amur
2)	ieg-ammi	audi-amini
3)	leg-antur	audi-antur

Coniunctivus impcrfecti passivi tworzy się przez dodanie do tematu praes. cechy -re- oraz końcówek passivi. Wzór odmiany:

Koniugacja

I

1)    narra-re-r

2)    narra-re-ris

3)    narra-re-tur

1)    narra-re-mur

2)    narra-re-mini

3)    narra-re-ntur

II

mone-re-r

mone-re-ris

mone-re-tur

mone-re-mur

mone-re-mmi

mone-re-ntur

III

lege-re-r

lege-re-ris

legc-re-tur

lege-re-mur

lege-re-mmi

lege-re-ntur

IV

audi-re-r

audi-re-ris

audi-re-tur

audi-re-mur

audi-re-mini

audi-re-ntur

Coniunctivus występuje w języku łacińskim o wiele częściej niż w języku polskim, wyraża on bowiem stosunek mówiącego do wypowiadanej w zdaniu czynności. Indicativus wyraża stosunek obiektywny, mówiący ogranicza się do podania jakiejś treści. W zdaniach niezależnych subiektywny stosunek mówiącego do czynności zdania określamy następującymi koniunktiwami:

1. Coniunctivus potentialis wyraża możliwość, przypuszczenie. Dla teraźniejszości używa się eon. praesentis, dla przeszłości eon. perfecti, albo eon. imperfecti, lecz tylko w wyrażeniach nieosobowych. Na przykład:

crederes,    diceres    można by wierzyć, powiedzieć

quis putaret?    kto by myślał?

Quid sit pace dulcius?    Cóż może być milszego niż pokój?

2.    Coniunctivus irrealis wyraża nierzeczywistość danej czynności. Dla teraźniejszości używa się eon. imperfecti, dla przeszłości eon. plusąuam perfecti. Na przykład:

Sine auxilio amid servatus    Bez pomocy przyjaciela nie byłbyś

non esses.    ocalony.

3.    Coniunctivus dubitatirus wyraża niepewność, wahanie się. Dla teraźniejszości używa się eon. praesentis, dla przeszłości eon. imperfecti.

Quid    jadam?    Co mam czynić?

Quid Jacerem?    Co miałem czynić?

4.    Coniunctivus optativus wyraża życzenie. Jeśli mówiący uważa je za możliwe do spełnienia, używa się eon. praesentis dla teraźniejszości, a eon. perfecti dla przeszłości; jeśli mówiący uważa, że życzenie nie jest możliwe do spełnienia, używa eon. imperfecti dla teraźniejszości i eon. plusąuamperfecti

dla przeszłości. Na początku zdania stoi partykuła utinam - oby.

%

Utinam felices simus!    Obyśmy byli szczęśliwi!

Utinam illo tempóre vixissemus! Obyśmy żyli w owych czasach!

5.    Coniunctivus hortativus wyraża wezwanie dla pierwszej osoby plur.:

Gaudeamus igitur!    Radujmy się zatem!

6.    Coniunctivus iussivus wyraża rozkaz dla trzeciej osoby sing. i plur.

Audiatur et altera pars!    Niech będzie wysłuchana i druga strona!

7.    Coniunctiyus prohibitiyus wyraża zakaz dla pierwszej osoby plur. oraz trzeciej osoby sing. i plur. Z przeczeniem ne występuje w drugiej osobie sing. i plur. perfectum. Na przykład:

Ne timeamus mor tern.    Nie bójmy się śmierci.

Ne vos, iudices, mortem timueritis. Nie bójcie się śmierci, sędziowie.

Odmiana czasownika nieregularnego fero, ferre, tuli, latam (nieść)

Odmiana nieregularna występuje tylko w czasie praesens i ewentualnie w czasach utworzonych od praesens.