0000002

urodzonych z ciąży przebiegającej z białkomoczem, inni rejestrowali tylko noworodki urodzone z matek, które w ostatnim okresie ciąży miały objawy ciężkiej rzucawki.

Wkrótce przekonano się również, że pewne czynniki zagrożenia były „ważniejsze" od innych,- i tak szczególnym czynnikiem zagrożenia okazało się występowanie kombinacji kilku, np. niska liczba punktów Apgar z wcześniactwem. Mimo to sporządzenie na podstawie tych doświadczeń listy czynników zagrożenia zestawionej w kolejności od największego do najmniejszego również nie określało stopnia zagrożenia. Nie sprawdził się także pogląd, w myśl którego identyfikacja grupy ryzyka oznacza, że poza nią nie ma dzieci ryzyka, stąd można się nimi w tym aspekcie nie zajmować. Wkrótce okazało się bowiem, że chociaż można wyselekcjonować grupy wysokiego i niewysokiego zagrożenia, w ostatniej z wymienionych grup stwierdza się więcej dzieci uszkodzonych niż w pierwszej, ponieważ liczba czynników stanowiących kryteria do rejestracji w tej grupie jest większa. Mimo to zawsze jakaś liczba dzieci ryzyka — jak wykazują doświadczenia — pozostaje jeszcze poza rejestracją, gdyż działające czynniki zagrożenia nie w każdym przypadku są do zidentyfikowania.

W roku 1970 Albermein i Goldman po dokonaniu dokładnej i szerokiej analizy statystycznej wykazali, że ograniczanie się do rejestracji dzieci zagrożonych jest tylko wyjściem tam, gdzie nie można dokonywać badań przesiewowych całej populacji. Bowiem jedynie badania przesiewowe całej populacji pozwalają na określenie pełnej liczby dzieci z zagrożenia okołoporodowego.

Stosowanie masowych badań przesiewowych (dokonywanych przy zastosowaniu różnych prostych testów przesiewowych) według określonego kalendarza lub/i w określonych przedziałach wieku rozwojowego, poszerzone o badania lekarskie doprowadzające do pełnej diagnozy, stanowią tzw. bilanse zdrowia. Badania te, obejmując całą populację w określonym wieku, stanowią podstawę nowoczesnej metodyki opieki zdrowotnej. Prowadzi ona do wczesnej wykrywalności wad rozwojowych i innych wrodzonych, jak również chorób przewlekłych warunkujących powstawanie różnego rodzaju kalectwa.

Opisana metodyka opieki zdrowotnej nad populacją w wieku rozwojowym ukierunkowana na wczesną wykrywalność określonych problemów zdrowotnych ma tylko wtedy sens, jeżeli sprzężona jest z systemem zapewniającym dalszą ciągłą, czynną opiekę dzieciom w stanie zagrożenia lub z rozpoznaną wadą czy chorobą przewlekłą. Tym celom służy ujednolicony, stosowany w kraju system opieki dyspanseryjnej. W systemie tym pierwsza grupa dyspanseryjna obejmuje dzieci z zagrożenia okołoporodowego celem zapewnienia ciągłej, czynnej opieki niemowlętom, które w pierwszym roku życia mogą wykazywać zaburzenia w rozwoju fizycznym i psychoruchowym, wymagające opanowania choćby częściowo w jak najwcześniejszym czasie na drodze odpowiedniego postępowania rehabilitacyjnego. Klasyfikacji do tej grupy dokonuje się w okresie noworodkowym na podstawie przesiewu noworodków eksponowanych na czynniki zagrożenia okołoporodowego (stosowany test przesiewowy to zestawienie wybranych czynników zagrożenia ze strony matki w obecnej ciąży, związanych z porodem i stanem noworodka po urodzeniu). Opieką w tej grupie powinny być również objęte niemowlęta, które wykazują nieprawidłowości rozwoju stwierdzane przy okazji późniejszych badań lekarskich.

Jak wykazano, w 80% przypadków zaburzenia rozwoju dzieci z zagrożenia okołoporodowego zależą od uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Zasadnicze znaczenie w opiece czynnej nad tymi dziećmi ma więc umiejętność wczesnego rozpoznawania tych uszkodzeń i w konsekwencji wczesnego wdrożenia postępowania leczniczego. Dokładnemu zapoznaniu się z tymi zagadnieniami służy książka J. Czo-chańskiej pt. „Wczesne rozpoznawanie i metody postępowania w uszkodzeniach układu nerwowego u dzieci”. Wiele przedstawionych tam zagadnień klinicznych, jak również z zakresu postępowania leczniczego wynika z opracowanych naukowo doświadczeń i obserwacji autorki, co nadaje im szczególną wartość bezpośredniego przekazu. Inne wynikają z prac i badań naukowych pracowników naukowych Instytutu Matki i Dziecka: Kliniki Chirurgicznej, Pediatrycznej i Niemowlęcej, Zakładu Rozwoju Dzieci i Młodzieży.

Należy wyrazić nadzieję, że wiedza zawarta w tej książce, wynikając ze sprawdzonych doświadczeń, może stanowić gotowe do wykorzystania wytyczne postępowania, które powinno doprowadzić do zachowania zdrowia wielu istnień ludzkich przynajmniej w takim zakresie, w jakim określa go usprawniona funkcja biologiczna po maksymalnym i jak najwcześniejszym postępowaniu rehabilitacyjnym.

Wydaje się również, że wiele dobrego można byłoby ocze-

7