0000035 3

172 Leczenie uzdrowiskowe

Reakcje organizmu podczas leczenia uzdrowiskowego. Według H. Jor-dana, twórcy idei tzw. ogrodów jordanowskich dla dzieci, w przebiegu leczenia uzdrowiskowego można wyróżnić sześć faz:

1.    Jeszcze przed wyjazdem chory przygotowuje się psychofizycznie do odbycia kuracji uzdrowiskowej.

2.    W ciągu pierwszych 3-4 dni trwa przystosowanie się do trybu życia w uzdrowisku.

3.    W ciągu następnych 8-12 dni następuje aklimatyzacja organizmu do warunków środowiska klimatycznego i bodźców dostarczanych wraz z zabiegami.

4.    Pomiędzy 18-22 dniem pojawńa się najsilniejszy odczyn uzdrowiskowy.

5.    W fazie końcowej jest osiągany właściwy wynik leczenia uzdrowiskowego.

6.    Fazę ostatnią stanowi powrót pacjenta z uzdrowiska.

Fazy te charakteryzują zarówno subiektywne odczucia pacjentów, jak i obserwowane objawy kliniczne, które świadczą o zmianach reaktywności organizmu człowieka, zwłaszcza ośrodkowego i autonomicznego układu nerwowego, w przebiegu leczenia uzdrowiskowego. Opisano dwa modele takich zmian. Pierwszy charakteryzuje się wczesną, występującą już w 7 dniu maksymalną reaktywnością, która może odpowiadać objawom tzw. odczynu uzdrowiskowego. Drugi, występujący rzadziej, cechuje późne pojawienie się szczytu reaktywności organizmu, bo dopiero pod koniec 3 tygodnia leczenia uzdrowiskowego. W każdym z tych dwóch modeli może występować odczyn uzdrowiskowy, który świadczy o zmniejszeniu zdolności organizmu do przeciwdziałania obciążeniom bodźcami fizykalnymi, a zatem o zmniejszeniu sprawności mechanizmów regulacyjnych ustroju.

Odczyn uzdrowiskowy. Odczyn uzdrowiskowy (w balneoterapii nazywany odczynem kąpielowym) jest spowodowany nadmierną reakcją organizmu na bodźce związane z kuracją uzdrowiskową. Odczyn taki, stanowiący poważne zagrożenie dla pacjenta, może nawet doprowadzić do jego śmierci. Dlatego lekarz uzdrowiskowy musi starannie notować obserwacje dotyczące subiektywnych dolegliwości kuracjusza. Ale i fizjoterapeuta, który wykonuje zabiegi, może wcześniej od lekarza zaobserwować zmiany w zachowaniu się pacjenta. Wiele bowiem dolegliwości pojawia się przed wystąpieniem objawów odczynu uzdrowiskowego. Wystąpienie objawów odczynu uzdrowiskowego wymaga natychmiastowego przerwania zabiegów, a nieraz i wprowadzenia leczenia farmakologicznego. Do objawów odczynu uzdrowiskowego, które mogą być miejscowe i ogólne, zalicza się objawy swoiste, związane z chorobami, na które pacjent cierpi, oraz nieswoiste, nie związane z tymi chorobami. Swoiste objawy świadczą o zaostrzeniu sity procesów chorobowych lub uaktywnieniu utajonych ognisk infekcji. Występują wtedy: wzrost temperatury ciała, zwiększenie liczby leukocytów we krwi obwodowej, przyspieszenie OB, dodatnie próby wątrobowe, tachy- lub bradykardia, dermografizm i inne objawy zaburzeń regulacji układu nerwowego autonomicznego. Do ogólnych objawów nieswoistych zalicza się m.in.: bezsenność, uczucie rozbicia, apatię, depresję, drażliwość, bóle głowy, brak łaknienia, nudności, uczucie kłucia i ucisku w klatce piersiowej, skłonność do potów, zaparcia lub biegunkę.

Jeżeli odczyn uzdrowiskowy nie wywołuje zmian organicznych lub czynnościowych, takich jak np. wystąpienie objawów niewydolności krążenia czy zaostrzenie się podstawowego procesu chorobowego, to oczekiwany wynik końcowy leczenia uzdrowiskowego zostanie uzyskany.

Leczenie uzdrowiskowe musi być prowadzone planowo, bez nadmiaru zabiegów, zwłaszcza stosowanych rutynowo. Każdy pacjent wymaga indywidualnego programu postępowania fizjoterapeutycznego, indywidualnie dostosowywanych rodzajów i dawek bodźców' fizykalnych.

Rehabilitacja uzdrowiskowa. Rehabilitacja uzdrowiskowa daje na ogół lepsze wyniki, ze względu na możliwość łączenia fizykoterapii i peloidoterapii, a także szeroko pojmowanych zabiegów kinezyterapeutycznych, przeprowadzanych w warunkach klimatycznych i środowiskowych bardziej komfortowych niż zapewnianych w szpitalu. Dzisiejszy pacjent, kuracjusz, nie jest tak jak dawniej biernym odbiorcą zaleconych zabiegów. W uzdrowisku uczy się chorych, jak zwalczać chorobę i zwiększać siły obronne organizmu. Za pomocą metod pedagogicznych (rozmowy z lekarzem, pogadanki zbiorowe itd.) i psychologicznych (np. rozmowy z psychoterapeutą czy również lekarzem), stosowanych w uzdrowisku, pacjent uczy się podczas kuracji zmieniać swmje dotychczasowe nawyki życiowe i ćwiczy właściwy model zachowania, który później powinien realizować w życiu codziennym. Ponadto pacjent przyswaja sobie zasady zdrowotnego zachowania dzięki odpowiednio ustalonemu reżimowi. W lecznictwie uzdrowiskowym wyróżnia się trzy podstawowe reżimy, tj. reżim ogólnouzdrowiskowy, reżim sanatoryjny i reżim indywidualny. Reżimowi ogólnouzdrowiskowemu podlega działalność wszystkich instytucji uzdrowiska. Reżim ten ma na celu zapewnienie kuracjuszowi wygód cywilizacji (wysoki poziom usług, estetyczny wygląd uzdrowiska, dostępność rozrywek kulturalnych) z jednoczesnym zachowaniem zasad ochrony środowiska naturalnego, co decyduje o kwa li-