001(2)

I NIESAMODZIELNYMI W ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ

Po zapoznaniu się z treścią rozdziału uczący się powinien umieć:

1.    Określić zadania opiekuna medycznego w realizacji opieki nad osobami ze schorzeniami narządu ruchu.

2.    Pomagać osobom ze schorzeniami narządu ruchu w wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego i posługiwaniu się sprzętem ortopedycznym.

3.    Współpracować z zespołem terapeutycznym w realizacji opieki nad osobami ze schorzeniami narządu ruchu.

5.1.    Udział opiekuna medycznego w opiece

nad osobami ze schorzeniami narządu ruchu

Teresa Radzik

5.1.1.    Udział opiekuna medycznego w opiece nad osobami po amputacji kończyn dolnych

Amputacja kończyny jest to chirurgiczne odjęcie części lub całości kończyny górnej lub dolnej. Najczęstszym powodem dokonywania amputacji jest martwica kończyny spowodowana zaburzeniem ukrwienia, zwykle części leżącej najdalej od tułowia, będącego wynikiem m.in.:

-*• zmian miażdżycowych w tętnicach;

-*• powikłań cukrzycy (stopa cukrzycowa);

-+• zakrzepu zatykającego przynajmniej jedną dużą tętnicę;

-► rozległego oparzenia;

-*■ nowotworu;

-*■ zakażenia tkanek miękkich;

-*• bardzo znacznego zniekształcenia lub niesprawności kończyny - może to być

Głównym celem chirurga jest usunięcie wszystkich tkanek, które są zmienione wskutek choroby^ i takie ukształtowanie kikuta, aby można było do niego później dopasować protezę. Rzadko się zdarza, aby trzeba było amputować całą kończynę. Pozostała jej część, tworząca kikut, powinna pozwolić na swobodny ruch w stawie łączącym ją z tułowiem (biodrowym lub kolanowym) oraz umożliwić zamocowanie protezy ułatwiającej poruszanie się. Im dłuższy kikut, tym łatwiejszy i większy zakres ruchów, tym lepsza kontrola mięśniowa i tym łatwiejsze przymocowanie i używanie protezy.

Amputacja kończyny jest dla każdego pacjenta wyjątkowym przeżyciem. Następstwem amputacji jest poważne kalectwo, które prawie zawsze prowadzi do pogorszenia jakości życia chorego. Pacjenci tracą nie tylko uprzednią sprawność fizyczną, lecz bardzo często również osiągniętą pozycję życiową i rodzinną.

Pielęgnowanie pacjenta po odjęciu kończyny powinno zacząć się od razu po przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego. W trakcie pobytu chorego na bloku operacyjnym opiekun powinien przygotować salę i łóżko.

Po powrocie z sali operacyjnej pacjentowi podłącza się dren, wyprowadzony z rany operacyjnej, do ssania (butla Redona). Pielęgniarka operowaną kończynę układa wyżej (zapewnia to lepszy odpływ krwi, co zapobiega obrzękom i ułatwia drenaż). Chory po operacji ma trudności z poruszaniem się, tak więc zadaniem opiekuna jest pomoc pielęgniarce w częstym dokonywaniu zmian pozycji pacjenta i wygodnym układaniu go.

Podczas sprawowania opieki nad pacjentem i wykonywania czynności pielęgnacyjnych należy zwrócić uwagę na lęk pacjenta przed bólem. Niestety niektóre zabiegi pielęgnacyjne, np. zmiana opatrunku, usunięcie drenu i zmiana pozycji chorego zwiększają jego dolegliwości bólowe. W takich sytuacjach pielęgniarka powinna podać, na zlecenie lekarza, środek przeciwbólowy i dopiero po jego zadziałaniu przystąpić do wykonywania czynności pielęgnacyjnych.

Problemy może powodować także odczuwanie bólu fantomowego. Jest to ból tej części kończyny, która została amputowana.

Chorego zawsze należy zmobilizować do czynnego uczestnictwa w procesie rehabilitacyjnym, np. przez zachęcanie go do wykonywania ruchów operowaną kończyną (kikutem), ćwiczeń izometrycznych (kończyna pozostaje nieruchoma, a pacjent tylko napina mięśnie) itp. Zaniechanie takich ćwiczeń i trzymanie kończyny w jednej pozycji może spowodować przykurcze.

Zasady postępowania przy usprawnianiu osoby po amputacji obejmują:

-*■ zabezpieczenie kikuta przed wadliwym ustawieniem i przykurczami;

■* utrzymanie pełnej ruchomości w stawach, a w szczególności w stawach najbliższych kikuta;

krotnie zmienianego leja gipsowego; wzmocnienie siły mięśniowej;

— stosowanie ćwiczeń czucia powierzchniowego i głębokiego, które po odjęciu

-*■ ustabilizowanie objętości kikuta przez bandażowanie lub zastosowanie kilka