0121

Bogdan Rączkowski - BHP w praktyce Rozdział 5

Elektryczność statyczna. Wyładowania iskrowe spowodowane zjawiskiem elektryzowania się różnych materiałów były źródłem wielu pożarów i wybuchów, stanowiły też utrudnienie w wielu procesach technologicznych.

Pożar lub wybuch inicjowany wyładowaniami elektrostatycznymi jest możliwy przy jednoczesnym spełnieniu poniższych warunków:

° w powietrzu znajdują się palne gazy, pary lub pyły o stężeniu zawartym w granicach wybuchowości,

^•    prąd wytwarzania ładunku jest większy od prądu rozładowania,

•    ładunki elektryczności statycznej stwarzają w obszarze mieszaniny palnej pole elektryczne o napięciu wystarczającym do wyładowania iskrowego,

•    energia wyładowania jest wystarczająca do wywołania zapłonu mieszaniny.

Poniżej podano wartości napięcia występujące podczas elektryzacji statycznej.

Czynność	Napięcie, ok.
Chodzenie na gumowych podeszwach	1000 V
Chodzenie na skórzanych podeszwach po wełnianym dywanie	14000V
Jazda samochodem po betonie	3000 V
Wyciąganie z benzyny odzieży wełnianej	5000 V
Wypływ z butli sprężonego azotu	9000 V
Rozpylanie farby przy malowaniu natryskowym	10000V

Z powyższej tabeli, znając inne parametry (np. pojemność), można obliczyć energię wyładowania iskrowego, która na przykład dla człowieka chodzącego na gumowych podeszwach wynosi 0,1 mj, a w praktyce może osiągnąć 5 mj, co przekracza wartość minimalnej energii zapłonowej wszystkich gazów i par.

Dla zapobieżenia zapłonowi w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem stosuje się:

•    zmniejszenie prądu wytwarzania,

° instalacje uziemiające,

⁰ zwiększenie względnej wilgotności powietrza,

° eliminatory radioizotopowe,

•    nadmuchiwanie miejsc elektryzacji zjonizowanym powietrzem spoza stref zagrożenia wybuchem,

•    ograniczenie prędkości przepływu cieczy organicznych itp.

Usunięcie czynnika utleniającego polega na zastosowaniu atmosfery ochronnej,

czyli takiego składu fazy gazowej, w którym stężenie tlenu lub innego gazu utleniającego (np. chloru) jest niewystarczające do wytworzenia mieszaniny wybuchowej.

Atmosferę ochronną stosuje się:

• przy zapobieganiu wybuchom wewnątrz aparatury, w której nie można wykluczyć pojawienia się czynnika inicjującego (iskra, substancje piroforyczne, nadmierna temperatura),

⁰ przy zapobieganiu powstawaniu mieszanin wybuchowych z czystych gazów i par w razie możliwości rozcieńczania ich powietrzem.

Flegmatyzacja materiałów polega na rozcieńczaniu substancji niebezpiecznych innymi związkami o trwałej budowie chemicznej, które przejmując część ciepła reakcji rozkładu, wpływają na poprawę bezpieczeństwa. Flegmatyzację stosuje się w odniesieniu do gazów, cieczy i ciał stałych.

W technice największe znaczenie ma flegmatyzacja acetylenu, tlenku etylenu, związków nadtlenkowych i materiałów wybuchowych. Powszechnie stosowaną metodą flegmatyzacji acetylenu jest rozpuszczenie go w acetonie (w butlach wypełnionych masą porowatą).

OCHRONA ZDROWIA MŁODOCIANYCH

Zabronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach stwarzających zagrożenia wypadkowe.

o Prace, podczas których młodociani są narażeni na zwiększone niebezpieczeństwo urazów, w tym w szczególności związane z:

-    obsługą młotów mechanicznych, pras, walców, nożyc, krajalnic, szarpaczy oraz napędów i przystawek przenoszących ruch na maszyny,

-    uruchamianiem maszyn i innych urządzeń bezpośrednio po ich naprawie,

-    połowem ryb, ich patroszeniem i filetowaniem oraz wszelkimi pracami w działach produkcyjnych fabryk przetworów rybnych,

-    rozbiorem, trybowaniem i mieleniem mięsa,

-    obsługą ciągników i maszyn samojezdnych, bezpośrednią obsługą młockarni, sieczkarni i innych maszyn rolniczych, przy których występują zagrożenia wypadkowe, koszeniem kosą,

-    prowadzeniem maszyn budowlanych i drogowych oraz obsługą dźwignic, kafarów i kołowrotów,

-    obsługą kotłów parowych, urządzeń i naczyń, w których występuje ciśnienie powyżej 0,5 bara, obsługą generatorów gazowych i innych urządzeń, których eksploatacja, uszkodzenie i nieprawidłowa czynność zagraża bezpieczeństwu obsługującego i innych osób znajdujących się w pobliżu,

-    obróbką drewna przy użyciu pilarek łańcuchowych z napędem elektrycznym lub mechanicznym, obsługą pilarek tarczowych, taśmowych, ramowych (traków), maszyn do obróbki drewna o bezpośrednim ręcznym

239