015 2

- być wykonane na papierze odpowiedniej klasy, odpornym na wilgoć, przebywanie w różnych warunkach pogodowych i częste zmiany klimatyczne oraz przystosowanym do wielokrotnego użytku, odpowiednim do wykonywania powtarzających się prac graficznych (często wbijania w te same miejsca nóżki cyrkla czy przenośnika, wielokrotnego gumkowania linii naniesionych ołówkiem).

W rzeczywistości nie można opracować takiej mapy morskiej, która spełniałaby jednocześnie wszystkie wymienione w punkcie 1) wymagania nawigacyjne. Dlatego też w zależności od rejonu, przeznaczenia i skali wykorzystuje się w nawigacji mapy w różnych odwzorowaniach kartograficznych. Do opracowania map nawigacyjnych stosuje się głównie odwzorowanie Merkatora ze względu na spełnianie takich wymogów jak:

-    zachowanie wierności kątów,

-    odwzorowanie loksodromy na mapie jako linii prostej,

-    uniezależnienie skali od kierunku, która ulega zmianie tylko wraz z szerokością.

W odwzorowaniu tym południki i równoleżniki są liniami prostymi wzajemnie do siebie prostopadłymi.

Na dużych szerokościach geograficznych - ze względu na nierównomierne powiększanie się skali -stosowanie map w odwzorowaniu Merkatora jest niewygodne. Z tego powodu na tych obszarach do celów nawigacyjnych używa się map morskich w odwzorowaniu azymutalnym: gnomonicznych i stereogra-ficznych. Dla planów' portowych, map specjalnych opracowywanych w dużej skali oraz planszetów przeznaczonych do prac pomiarowych, oprócz odwzorowania gnomonicznego i Merkatora, wykorzystuje się odwzorowanie poprzeczne Merkatora (Transverse Mercator) czy Gaussa-Kriigera. W celach nawigacyjnych używane bywają również inne odwzorowania. Szczegółowy ich wykaz można znaleźć w pracach [18], [33], [39], [41], [43], [44], [45].

Na każdej mapie możemy wyróżnić obraz, zwany przedstawieniem kartograficznym, osnowę albo podkład matematyczny, elementy pomocnicze i dane uzupełniające. Na rysunku 2.1 przedstawiono schemat elementów brytyjskiej mapy nawigacyjnej.

Rys. 2.1. Schemat elementów brytyjskiej mapy nawigacyjnej

2.3. KLASYFIKACJA MAP MORSKICH

Ze względu na różnorodność oraz sporą ilość danych i informacji, niezbędnych do rozwiązywania problemów współczesnej żeglugi w różnych warunkach i akwenach pływania, umieszczenie całej treści z wymaganą szczegółowością i dokładnością na mapie morskiej jednego rodzaju jest niemożliwe. W związku z tym konieczne stało się rozdzielenie prezentowanej informacji, toteż w kartografii morskiej wyodrębniono trzy podstawowa rodzaje map morskich [43]. W zależności od treści przeznaczenia i sposobu wykorzystania dzielą się one na:

15