0198

Bogdan Rączkowski - BHP w praktyce Rozdział 7

Analizator	Próg absolutny recepcji	Zdolnoić rozdzielcza	Częstość wykorzystywania w technice
smakowy	10-10000^ i	20% wyjściowej koncentracji	0,1
węchowy	0,001 -1^2	16-50% wyjściowej koncentracji	0,1
temperatura	0,2 - 0,4°C	rc	0,2

Rozróżnianie sygnałów - oprócz czynników warunkujących dostrzeganie sygnałów (wzrokowych, słuchowych) istnieje cały szereg czynników warunkujących ich rozróżnianie (identyfikację). Problem rozróżniania sygnałów związany jest z tak zwaną czułością narządów zmysłowych, przejawiającą się zdolnością do dostrzegania różnic między bodźcami, przy czym różne są możliwości indywidualne. Różnice między sygnałami powinny przekraczać przeciętne wartości progów czułości - inaczej niezawodność układu byłaby nadmiernie uzależniona od różnic indywidualnych operatorów.

Liczba bezbłędnie rozróżnianych bodźców tego samego rodzaju (np. długość kreski, barwa) wynosi 5-9. Za pomocą bodźców złożonych można sygnalizować większą liczbę stanów.

W przypadku konieczności przekazania informacji o charakterze ilościowym muszą być zastosowane przyrządy wychyłkowe. Rozróżnienie tutaj zależy od wielu czynników, są to:

•    kształt tarczy,

° wielkość tarczy,

•    wielkość działek podziałkowych,

° wielkość kresek podziałkowych,

⁰ wielkość i rozmieszczenie liter na tarczach.

W przypadku procesów o znacznej amplitudzie zmian, należy stosować przyrządy cyfrowe, a jeszcze lepiej dokonać połączenia przyrządu wychyłkowego z cyfrowym.

Gdy charakter stanowiska pracy wymaga stosowania większej liczby urządzeń sygnalizacyjnych, powstaje problem ich racjonalnego rozmieszczenia i zachowania zgodności sygnał-reakcja.

Zasady rozmieszczania większej liczby urządzeń sygnalizacyjnych na jednym stanowisku roboczym prezentuje McCormick:

•    zasada optymalnego umiejscowienia z punktu widzenia przyjętych kryteripw,

•    zasada ważności - urządzenia grupuje się zgodnie z ich znaczeniem dla danego działania,

•    zasada spełnianej funkcji - grupuje się urządzenia, których działanie jest podporządkowane wspólnej funkcji,

» zasada kolejności używania - umieszcza się w miarę możliwości urządzenia używane bezpośrednio po sobie,

•    zasada częstotliwości użycia - urządzenia używane najczęściej należy umieszczać w najlepszych miejscach.

Urządzenia sterownicze

Poniżej podano niektóre spostrzeżenia przydatne do projektowania elementów sterowniczych:

•    gałki sterownicze ustawiane są najdokładniej w położeniach odpowiadających położeniom godzin 9,12 i 3 na tarczy zegara,

•    przy ponownym przekręcaniu gałki o ten sam kąt lub też o połowę kąta poprzedniego ustawienia, osiąga się większą dokładność, jeżeli kąt obrotu pierwszego ustawienia jest dostatecznie duży,

•    dla przycisków ręcznych istnieją następujące zalecenia:

a)    opór powinien być elastyczny, początkowo słaby, potem szybko rosnący z nagłym spadkiem sygnalizującym uruchomienie przycisku,

b)    wierzch przycisku powinien być lekko wklęsły (kształt zakończenia palca) lub o rowkowanej powierzchni przycisku,

Przekroje prawidłowych przycisków

wkięsłolć

powierzchnia

rowkowana

•    pożyteczne jest wprowadzenie sygnału słuchowego (szczęknięcia) wskazującego na moment uruchomienia przycisku,

•    ustawienie wskazówki na skali liniowej za pomocą dźwigni przebiega najszybciej, o ile koniec dźwigni wykonuje ruchy trzy do czterech razy dłuższe od ruchów końca wskazówki,

•    w wielu rodzajach czynności ruchowych istnieją przedziały warunków optymalnych, w których wydajność jest największa. Zjawisko to znane jest pod nazwą hipotezy „U”,

•    urządzenia sterownicze mające jedno lub więcej ustalonych położeń są pewniejsze w eksploatacji, jeżeli wyposażone zostaną w zapadki, które same wskakują, wskutek naciągu sprężyny, w odpowiednie położenie i wydają przy tym charakterystyczny dźwięk,

•    rozróżnianie elementów sterowniczych następuje zwykle na podstawie:

a)    kształtu,

b)    rozmiaru,

c)    umiejscowienia,

d)    barwy.

393