021(1)

21

b)    Nitroprusydek sodowy (Nipride, amp.)

Mechanizm działania: taki sam jak opisano przy azotynach i azotanach —> nitroprusydek sodowy jest również donorem NO. Lek ten zwiotcza mięśniówkę gładką naczyń tętniczych i żylnych prowadząc do ich rozkurczu, czego efektem jest bardzo silny spadek ciśnienia krwi. Zastosowanie kliniczne: Jako silny lek hipotensyjny stosowany jest tylko do celów doraźnych:

•    w ciężkich przypadkach nadciśnienia tętniczego —> przełom nadciśnieniowy

•    w ostrej zastoinowej niewydolności serca - zwykle wtedy kojarzy się go z dobutaminą Lek ten może być stosowany jedynie w warunkach, gdy istnieje możliwość precyzyjnego monitorowania stanu klinicznego zwierzęcia; nitroprusydek sodowy odznacza się bardzo krótkim czasem działania i dlatego musi być podawany w stałym wlewie dożylnym. Działanie hipotensyjne ustępuje niemal natychmiast po zaprzestaniu wlewu.

c)    Minoksydil (Loniten)

Wpływa bezpośrednio na mięśniówkę gładką naczyń w wyniku aktywacji kanałów potasowych zależnych od ATP. Minoksydil wywołuje znaczny spadek ciśnienia i może stwarzać niebezpieczeństwo niedokrwienia serca, mózgu i nerek. Zastosowanie:

•    stosowany tylko w stanach wymagających szybkiego obniżenia ciśnienia tętniczego

•    lub u chorych z ciężkim, opornym na konwencjonalne leczenie nadciśnieniem tętniczym

d)    Diazoksyd (.Hyperstat)

Mechanizm działania: aktywator kanałów potasowych —> wywołuje miejscową relaksację mięśni gładkich poprzez zwiększanie przepuszczalności błony komórkowej dla jonów K⁺. Wypływ jonów potasowych z komórki powoduje zamknięcie kanałów wapniowych —* f Ca²^ w komórkach mięśniowych naczyń —> rozkurcz naczyń —> spadek ciśnienia. Lek ten wykazuje szybkie i bardzo silne działanie hipotensyjne.

Zastosowanie kliniczne: Podawany w nadciśnieniu tętniczym ze wskazań doraźnych, w formie szybkich wstrzyknięć dożylnych. Działania niepożądane wynikają z nadmiernego spadku ciśnienia, niedokrwienia narządów (w tym serca). Ponadto może zatrzymywać sód i wodę w organizmie i wywoływać hiperglikemię.

e)    Azotyny (tzw. nitraty)

•    Nitrogliceryna (Nitromint - aerozol do podaw. podjęzykowego; Nitrocard - 2% maść, Nitroderm - plaster, Nitroven, Trinitrosan - ampułki; Sustonit - tabl. do połykania o przedłużonym uwalnianiu)

•    Izosorbid - dwuazotan izosorbidu (,Sorbonit, Cardonit, Aerosonit; prep. złożone: Propranitrat = dwoiazotan izosorbidu + propranolol - aerozol)

•    5-monoazotan izosorbidu (Mononit, Corangin)

•    Pentaerytrytol (Pentaerythritolforte)

Mechanizm działania - wnikają do wnętrza komórki mięśniówki gładkiej, gdzie podlegają redukcji do tlenku azotu (NO) —► tak więc leki te są donorami tlenku azotu. Tlenek azotu aktywuje cyklazę guanylową, która powoduje powstawanie cyklicznego guanozylomonofosforanu (cGMP) z guanozynotrifosforanu (GTP). Prowadzi to do aktywacji cGMP zależnej fosfatazy, która powoduje defosforylację lekkich łańcuchów miozyny (LM). Defosforylacja łańcuchów regulatorowych miozyny powoduje ich inaktywację, zahamowanie oddziaływania z aktyną a w konsekwencji rozkurcz mięśni gładkich naczyń. Ponadto proces ten obniża wrażliwość mięśni gładkich na Ca²⁺. Tlenek azotu zmniejsza (z udziałem i bez udziału cGMP) również aktywność kanałów wapniowych, w wyniku czego następuje zmniejszenie dopływu Ca²⁺ do komórek mięśniówki gładkiej. Obniżenie stężenia Ca²⁺ w komórkach, stabilizuje relaksację mięśni gładkich.

Farmakologia układu krążenia, oprać. Tomasz Maślanka, KFiT, WMW, UWM w Olsztynie