0000137

Operacje w walce z bólami pleców 141

Wypadnięty dysk - operować czy nie?

Był rok 1864, gdy E.Ch. Lasegue (1816-1883), paryski internista, opublikował swoje obserwacje: przy biernym unoszeniu wyprostowanej nogi leżącego pacjenta, w pośladku oraz udzie chorej strony wyzwalany jest ból, typowy dla zespołu kulszowego. Odruch Lasegue'a zna dziś każdy lekarz. 10 lat później internista E.V. van Ley-den (1832-1910) jako pierwszy zaproponował, by chirurgicznie operować guzy na rdzeniu kręgowym. Anglikom udało się w 1887 roku usunąć guz opony twardej, który groził uciskiem rdzenia kręgowego. Należało w tym celu najpierw usunąć luk kręgu. Zabieg ten nazwano laminek-tomią. Dopiero w 1909 roku niemieccy naukowcy opublikowali pracę o całkowitej laminektomii, w trakcie której zlikwidowano rozwój procesu powodującego zawężanie się przestrzeni wokół rdzenia kręgowego. Od 1939 roku coraz częściej przeprowadzano operacje dysków za pomocą różnych technik. Mikroskopowe metody endoskopowe (z użyciem wziernika) zastosowano po raz pierwszy w 1975 roku, w Japonii. Już w latach 1963/64 zaczęto przezskóme leczenie wypadnięć dysku. Polega ono na tym, że pod kontrolą rentgenowską wprowadza się przez skórę specjalną igłę o dużym przekroju. Następnie do wnętrza krążka międzykręgowego wstrzykuje się enzym - chymopapainę (później kolagenazę). Metodę tę określa się mianem chemonukleolizy, ponieważ w centrum dysku dochodzi do enzymatycznego trawienia, a następnie rozpuszczenia tkanki. W ten sposób zmniejsza się nadmierne ciśnienie w dysku, a jego wysunięta część cofa się. W 1975 roku japońskim chirurgom udało się przeprowadzić przezskóme usunięcie dysku lędźwiowego - początkowo pod kontrolą rentgenowską, potem także z bezpośrednim podglądem endoskopowym (dys-koskopia). W tej metodzie bez dużego nacięcia skóry, w znieczuleniu miejscowym, wprowadza się przez skórę i mięśnie (przy stałym podglądzie) w strefę wypadnięte-go dysku odpowiednie narzędzia. Potem usuwa się wysuniętą tkankę za pomocą szczypców, ssaka albo lasera. Technikę tę udało się w połowie lat 80. XX wieku udoskonalić, doprowadzając do zautomatyzowanego przez-skómego wycięcia jądra miażdżystego. Pod koniec lat 80. XX wieku wprowadzono sterowanie na podglądzie przez tomograf komputerowy.

Jakże zmieniają się zadania chirurgii kręgosłupa! V. Schmieden i F. Loeffler w 1918 roku w książce Chirurgia