0000166

167

Wpływ drgań mechanicznych na występowanie zesp. bólowych

Wstępne obserwacje pozwalały sądzić, że zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego (zbks) są częstsze u operatorów pilarek mechanicznych niż w grupie innych pracowników fizycznych leśnictwa. Na ich powstawanie obok czynnika wibracyjnego znaczny wpływ ma wymuszona pozycja kręgosłupa w czasie pracy, ciężar używanych pilarek, działanie niekorzystnych czynników atmosferycznych i wrażliwość osobnicza.

MATERIAŁ WŁASNY

W okresie 2. I. 1976—30. VI. 1978 w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Olsztynie przebadaliśmy 142 operatorów pilarek mechanicznych. Wykonaliśmy u nich:

—    badanie podmiotowe i fizykalne ze szczególnym uwzględnieniem wywiadu zawodowego,

—    badanie radiologiczne kręgosłupa szyjnego w płaszczyznach przednio-tyl-nej, bocznej i skośnej,

—    pomiar prędkości drgań wykonany za pomocą aparatury duńskiej firmy Bruel i Kijaer na uchwytach pilarek PS-90 i BK-3a w pasmach częstotliwości od 31,5 do 2000 Hz.

Wiek badanych wynosił 42 ±6,2 lat, a staż pracy 12,8 ±4,6 lat. Wykonywali oni pracę zawodową przez 8 godzin dziennie, z tego średnio 3,8 godzin w środowisku wibracyjnym. Praca ich polegała na mechanicznej ścince drzewa w zmiennych warunkach atmosferycznych, w głębi lasu. Grupę kontrolną stanowiło 50 drwali zatrudnionych w lesie, lecz bez kontaktu z drganiami mechanicznymi. Ich średni wiek wynosił 43,1 ±5,9 lat, zaś staż pracy 13,3±3,2 lat. Główną skargą badanych były rozlane, tępe bóle w okolicy kręgosłupa szyjnego, nasilające się przy zginaniu i ruchach rotacyjnych, które podawało 53 pracowników. 22 operatorów zgłaszało skargi o typie rwy barkowej (13 prawostronnej, 9 lewostronnej) z zaburzeniami czucia korzeniowego, głównie w obszarze unerwienia C₅, C₆ i C₇. Zespołowi bólowemu towarzyszyły zmiany radiologiczne kręgosłupa szyjnego, które stwierdziliśmy u 47 badanych (32,3%), odpowiednio w grupie kontrolnej u 12 badanych (24%). Obraz radiologiczny kręgosłupa szyjnego u badanych różnił się znacznie od zmian obserwowanych w kościach nadgarstka czy stawu łokciowego, charakterystycznych dla artro-patii wibracyjnej. Spotkane przez nas zmiany radiologiczne sprowadzały się wg kolejności występowania do:

— spłycenia lub zniesienia lordozy szyjnej	— 39 badanych
— zmian w krążkach międzykręgowych	— 28	„
— obecności osteofitów brzeżnych	— 26	„
— zmian w stawach unkowertebralnych	— 17	„
— obniżenia wysokości trzonu kręgowego	— 16	„
— sklerotyzacji płytek granicznych	— 14	"

Szczególnie charakterystycznym objawem jest spłycenie lub zniesienie lordo-zy odcinka szyjnego w obrazie radiologicznym (ryc. 1). Powyższy obraz radiologiczny spotkaliśmy u 39 badanych. Obserwacje własne pokrywają się ze spostrzeżeniami wynikającymi z prac eksperymentalnych Królewskiego i wsp. (9). Jest ono naszym zdaniem wynikiem utrwalenia wymuszonej pozycji kręgosłupa szyjnego w trakcie posługiwania się pilarką mechaniczną (ryc. 2). Powyższe zaburzenia, obejmujące elementy statyczne i dynamiczne kręgosłupa, predysponują do występowania zespołu przeciążeniowego.