03 2

/"■@55Błv"

Zofia Ciecierska żona Zygmunta Chamca - zm. w lalach siedemdziesiątych w Angii, gdzie mieszkała u cóiki Wandy**

lu różnorodnych kontaktów. Rzutki, energiczny, niezmiernie pracowity, obdarzony darem przewidywania, postanowił nagle porzucić świat finansów i z całą energią zająć się organizacją radiofonii polskiej.

Ten wysoki, masywny mężczyzna miał cenną umiejętność zjednywania sobie ludzi od woźnych i urzędniczek począwszy, a na najwybitniejszych przedstawicielach rządu, finansów i przemysłu kończąc—charakteryzuje osobę dyrektora Chamca prof. Kwiatkowski na podstawie opinii ludzi, którzy go znali. I to właśnie oni, gdy zabrakło instytucjonalnych intencji, dbali, aby trwała pamięć o Zygmuncie Chamcu. Aż do lat osiemdziesiątych w wigilię imienin założyciela Polskiego Radia grupa przedwojennych pracowników spotykała się na mszy św. w kościele SS. Wizytek na Krakowskim Przedmieściu. Zamawiali ją Feliksa i Michał Tomczakowie, przedwojenna urzędniczka i technik radiowy. Pracując w Polskim Radiu, poznali się oni i pobrali, a żona dyrektora naczelnego zgodziła się trzymać do chrztu ich najstarszego syna. Ale nie tylko ten gest Zygmunta Chamca pozyskał dozgonną wdzięczność jego pracowników. Feliksa Tomczakowa wspomina: Jiiedy w czasie okupacji mój mąż, Michał, dostał się na Pawiak, a potem do Oświęcimia, to dyrektor Chamiec czynił wszelkie starania, aby go stamtąd wyciągnąć, do czego doprowadził. Gdy mój mąż mógł zobaczyć swego wybawcę, było to bardzo wzruszające przywitanie, jak pan Chamiec, trzymając go w objęciach, całowałgp jak najlepszy brat (...). Przedtem, gdy tylko pani Chamcowa dowiedziała się, że mąż jest w obozie, przyszła do nas na Żoliborz i pierwsze pytanie padło: „Czy dzieci są głodne? ” Był wówczas dziewięcioletni synek Michał (chrzestny syn p. Chamcowej) i trzyletni Marek. Teraz mamy czterech. Zal mi takich wspaniałych postaci jak państwo Chamcowie, którym zawdzięczamy swój los'\

Tak więc małżeństwo Tomczaków do końca życia ze swych skromnych środków zakupywało mszę i dawało ogłoszenie w prasie jako wyraz wdzięczności prostych ludzi 'za doznane łaski sera, których nigdy nie zapomnimy'. Szczególnie uroczyście uczcili oboje stulecie urodzin Zygmun-

ta Chamca w roku 1982. Michał zmarł jako drugi w 1985 r. Inicjatywa małżeństwa Tomczaków i zbierająca się w kościele garstka przedwojennych pracowników Polskiego Radia były potwierdzeniem maksymy Chama, którą często powtarzał i którą się kierował wżyciu: „Sława —dym. Rozproszy się i znika. Zostają tylko dobre uczynki ofiarowane drugim”.

JGm był człowiek, który tak głęboko wrył się w pamięć swoich dawnych podwładnych i współpracowników, budząc w pół wieku po odejściu ze stanowiska tak żywe i ciepłe wspomnieniai ” — pisze we wstępie biograficznego artykułu o Z. Chamcu prof. M. Kwiatkowski.

Urodził się w 1882 r. w Wiedniu. Jego ojciec Antoni, polityk i ekonomista, posiadał majątek ziemski w miejscowości Stepańce na południe od Kijowa. Chlubnie zapisał się w powstaniu styczniowym, a po jego upadku wydostał się z Rosji i z pomoq krewnych otrzymał obywatelstwo austriackie. Osiadł w Galicji, dochodząc do wysokich stanowisk w administracji państwowej. Był m. in. wicemarszałkiem Sejmu, zastępcą Sanguszki i Badeniego. Dzięki temu najstarszy syn Zygmunt mógł otrzymać staranne wykształcenie i wynieść z domu tradycje służby publicznej. W Kijowie ukończył z wyróżnieniem w 1900 r. gimnazjum. W Dublanach koło Lwowa studiował agronomię. Następnie przeniósł się do Wiednia, gdzie studiował ekonomię i finanse. Zdolności i zamiłowania muzyczne zaprowadziły go do konserwatorium w Genewie, gdzie rozpoczął równolegle studia medyczne, które ukończył w Strassburgu i gdzie w 1910 r. otrzymał dyplom doktora medycyny (specjalizował się w bakteriologii).    /

To wszechstronne wykształcenie umożliwiło mu wykonywanie wielu zawodów. Po śmierci oja w 1908 r. przez trzy lata prowadził rodzinne gospodarstwo, które przekazał młodszej siostrze Marii. W związku z planami małżeńskimi podjął się roli dzierżawcy majątku należącego do hrabiów Branickich w okoliach Białej Cerkwi. W1913 r. ożenił się z Zofią Ciecicr-ską z rodziny ziemiańskiej mieszkającej na Podlasiu. Klęski losowe przesądziły, że zaniechał dzierżawy i podjął się prowadzenia interesów Marii Bra-nickiej na terenie Kongresówki. Wybuch I wojny światowej zastał go ^

67