049 5

,...... i. i-iii.i ons/.n u negoc jju |i u lal winiącego /mik / a nu kompromisu, .1 / a

n m <l<i włączania w sliuktury negocjacji mloiesow rkoiiomu znych także 1 poll lyi nv 111 gwarancji ich realizacji (C’roudi, 1985; Tia\U‘i. 1903). IJogóhnaiąę, mo/mi powiedzieć, że proceduralna reguła konseusu, regulująca lunkejoii" w;uiie instytucji służących przetargom interesów, prowadzi do zacierania gin | nicy między politycznym i ekonomicznym aspektem ofert, jakie składają stionjf trójstronnych negocjacji przemysłowych.

Policy networks

Kontynuacja wątków proponowanych przez zwolenników koncepcji w \ miany politycznej umożliwia poszerzenie horyzontu obserwacji trójstronnych stosunków pracy o jeszcze jeden aspekt. Chodzi mianowicie o kategorię polit \ networks, traktowaną jako „odmienny niż pluralistyczny czy korporacyjny sposób postrzegania wzajemnych relacji pomiędzy instytucjami państwa i gm parni interesu” (Herbut, 1997, s. 197). W ujęciu tym, nazywanym w jednym z jego wariantów (policy networks-community) neopluralistycznym (zob. dalej), reprezentantów grup interesu oraz instytucje państwa, a ściślej przedstawicieli organizacji interesu i funkcjonariuszy administracji publicznej wiąże układ stosunków opartych na wzajemnej zależności interesów przybierającej niekie<!\ kształt tzw. nieformalnej mediacji interesów (infoimal interest mediation) (I la\ ward, 1995, s. 234, 235; Hankiss, 1990, s. 83).

Twórcą określenia „nieformalna mediacja interesów” jest E. Hankiss, kloi\ analizując sytuację na Węgrzech w latach 1965-1985, wskazywał na istnienie tzw. drugiego społeczeństwa, czy też społeczeństwa drugiego obiegu (Stanis/ kis, 1986), w którego obrębie powstały i ewoluowały instytucje przetargu interesów „funkcjonujące w relacjach pomiędzy sceną polityczną a sceną grup interesu [areną przemysłową — dop. J.S.]”. Charakteryzowała je „przewaga układów typu patron — klient, mechanizmów o charakterze oligarchicznym i no potystycznym, korupcji oraz nieformalnego przetargu interesów pomiędzy administracją państwową a uzależnionymi od niej aktorami społecznymi" (Hankiss, 1990, s. 107). Rodzime doświadczenia zdają się potwierdzać ty diagnozę (Sroka, 1997, s. 180, 181). Przytoczone zjawiska nie są jednak tylko domeną krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Ich występowanie zostało dość dobrze udokumentowane w Austrii (Rosner, 1987; Traxler, 1996), w Grecji (Antoszewski, Herbut, 1995) czy we Włoszech (Ferrero, Brosio, 1997; Marti nelli, 1998).

Nietrudno zauważyć, iż w obrębie systemu demokratycznego eskalacja układów drugiego obiegu może zakłócać funkcjonowanie obiegu pierwszego. Jednocześnie możemy stwierdzić, iż zagospodarowanie czy też kolonizacja

nihiI im 111 ngiego obiegu przez obieg pierws/.y przyczynia się do wzmoi niema im l im |i pierwszego obiegu limyim Iowy, „ucywilizowanie” układów obiegu iloi|ii> ro (w lyni także proceilm pizelmgu interesów), czyli włóczenie ich do ii' gilncgo, pierwszego obiegu, sprzyja konsolidacji demokracji. Dzieje się lak |io * hoeby ze względu na dydaktyczną wartość przedsięwzięcia kolonizm p

i.....a go obiegu. Przykładem jest funkcjonowanie polskiej Komisji Trójsiron

tu i l lora przede wszystkim „pozwala partnerom społecznym uczyć się media ni im • w negocjacyjnych” i stwarza nadzieję, iż „stopniowo korzyści płynące z ne i ■" |.n ji, trybu rozwiązywania sporów zbiorowych okażą się większe niż od |nlv wanie się do strajków” (cyt. za: Frieske, 1997a, s. 9, 10).

li.v większego ryzyka można powiedzieć, że w praktyce istnieje zawsze łoił i| równowagi między formalnymi (pierwszego obiegu) i nieformalnymi blmgiego obiegu) aspektami trzech aren, tj. gospodarczej, politycznej oraz grup mi. u su (przemysłowej). Zwykle zatem, w toku procesu wzajemnej wymiany tf.bi i usług, który stanowi treść układu policy networks, funkcjonariusze ad imiiisiiacji publicznej korzystają przede wszystkim z fachowych analiz przy go InwYwanych przez ekspertów grup interesu. Poza tym przedstawiciele uiiniu i nr.iwa mogą liczyć na korekty strategii realizowanych przez organizaci. gmp mi. i. su, a więc przeprowadzenie odpowiedniej akcji propagandowej e/\ te/ g'..l|ęeie lub zaniechanie odpowiednich działań mobilizacyjnych, l iny /wią.

I owę, dokonując konkretnej transakcji politycznej, mają do zaoferowania ad Miiiusiracji zasilenia kadrowe i legitymizacyjne. W zamian korzystają . utai \ innego dostępu do zasobów, którymi dysponuje władza polityczna (W aanl. u ni 1992, s. 31). Chodzi tu przede wszystkim o możliwość formalnego (i .-ad iej i lub nieformalnego (częściej) udziału w procesie decyzyjnym. W ten ą... ob binkcjonariusze administracji publicznej, liderzy grup interesu i niekied\ mw nie/ wpływowi politycy współtworzą dynamiczny układ, który można ot ieIn mianem środowiska/wspólnoty interesów wzajemnie zależnych (poln y mi u. nks-community).

Nie angażując się w dalszą interpretację przytoczonych kontekstów pro • esów artykulacji i pośrednictwa interesów, których wynikiem jest kształtowanie pójnego interesu publicznego, należy ostatecznie stwierdzić, iż. we współ . /esnych demokracjach przedstawiciele władzy politycznej, a ściślej funkcjo nai insze administracji publicznej, jako partner w obrębie stosunków pracy, mają niewątpliwie do zaoferowania korzyści nieosiągalne w toku dwustronnych sporów zbiorowych. Korzyści te to przede wszystkim możliwości zainicjowania iclbrm polityki społecznej, gwarancje praw pracowniczych oraz możliwość wykorzystania narzędzi umożliwiających dokonywanie zmian w polityce gos podarczej i podatkowej (Crouch, 1985). Jeśli chodzi o zagrożenia towarzyszą t e skłonności‘urzędników do interpretowania interesu własnego jako jednego z centralnych elementów interesu publicznego oraz negatywnego zjawiska wyiny