Chemia24

i/omunw■. ji sli różnią su,' lylko budowa- pi i n . mi i i n ilnm /i mik nu są swoimi odbiciami lustrzanymi. / lc| pi -yi -\m do ilu .lcicoi/onu iou zalicza się również, izomery cis-trans.

Wśród stereoizomerów związków o większią lu/bie asymelrycznycl atomów węgla występują niekiedy tak zwane lor my mc.o, czyli związl nieczynne optycznie, mające w cząsteczce płaszczyznę symetrii.

Budowę przestrzenną cząsteczek można przedstawiać za pomocą lal zwanych wzorów przestrzennych oraz wzorów Fischera. Wzór Fiseln u powstaje jako rzut na płaszczyznę cząsteczki ustawionej w taki sposol* aby główny łańcuch węglowy był ułożony w pionie, natomiast wiązanu wychodzące poziomo od atomów węgla w głównym łańcuchu znajdow a ły się z przodu cząsteczki. Wzorów Fischera nie wolno dowolnie obra< .u na płaszczyźnie.

Związki czynne optycznie występują we wszystkich szeregach hoiim logicznych. Tabela 4.1 przedstawia zestawienie przykładowych cząsteczek chiralnych i achiralnych, należących do poszczególnych klas zwi.i ków organicznych. W każdym wypadku związek chiralny jest izomen m związku achiralnego.

Rodzaj związku	Przykład związku chiralnego	Przykład związku achiralneuo
alkany	H ch3—c—ch2—ch2—ch3 ch2—ch3	H ch3—c—ch2—ch2—ch2—ci i ch3
chlorowcoalkany	H L C H 3—C—C H ?—C H 3 \ Cl	ci—ch2—ch2—ch2—ch3
alkohole	H U ch3—ch— c—ch3 OH	CH—CH2—CH—CHp—OH
aldehydy \	CH3 CH—CH2—C—CHO H	CH3—CH2—CH2—CH2—CHO
aminy	u^3 ch3—ch2—c—nh2 I H	ch3—ch2—CH2—CH2—nh2 .
estry	H ch3—ch2—c—cooch3 I ch3	ch3—ch2—ch2—ch2—COO( i i

Tab. 4.1. Przykładowe zestawienie chiralnych i achiralnych związków

ZWIĄZKI

WIELOFUNKCYJNE

W rozdziale lym zostaną omówione związki mające w swojej simki lirze więcej niż jct||_{( (} im upę funkcyjną Wieli- takich cząsteczek wchodzi w skład związków występujących w p, ^ lodzie. Poznacie dwie na|\va/nięjsze pnipv lak ii li związków eukiy i hi.dk.i.