056 7

110 Instytut Polityki Naukowe)

Instytut Polityki Naukowej, Postępu Technicznego i Szkolnictwa Wyższego, instytut naukowo-badawczy Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, powołany w 1973 na bazie -* Międzyuczelnianego Zakładu Badań nad Szkolnictwem Wyższym. Jego zadaniem jest prowadzenie badań nad efektywnością nauki i badań naukowych, nad powiązaniami między nauką, gospodarką i techniką, nad postępem technicznym, planowaniem i prognozowaniem rozwoju szkolnictwa wyższego, jak również nad kształceniem studentów i kadr naukowych i doskonaleniem metod pracy dydaktyczno-wychowawczej w szkołach wyższych. Dyrektorem tego instytutu od 1974 jest J. Kluczyński. Instytut wydaje kwartalnik „Dydaktyka Szkoły Wyższej”, „Biuletyn Informacyjny” oraz kwartalnik międzynarodowy „Sowrcmicnnaja Wysszaja Szkoła”.    •

Instytut Programów Szkolnych (IPS), placówka naukowo-badawcza powołana w’ 1972 przez ministra oświaty i wychowania. Do zadań IPS należy m.in. prowadzenie badań i prac nad treścią i metodami kształcenia ogólnego, nad teorią programów nauczania i podręczników, jak również opracowywanie planów i programów nauczania, form i metod realizacji programów nauczania oraz podręczników dla uczniów i nauczycieli. W skład IPS wchodzą zakłady: podstaw nauczania i wychowania, przedmiotów humanistycznych i ideowo-politycznych, języków obcych, przedmiotów matematyczno-fizycznych i techniki, przedmiotów przyrodniczych i kultury fizycznej, badań nad podręcznikiem, badań nad pomocami naukowymi, metrologii dydaktycznej, szkolnictwa specjalnego i informacji naukowej. Dyrektorem IPS w latach 1974-76 był M. Maciaszek, od 1976 jest nim S. Frycie. IPS wydaje periodyk „Z badań nad treścią i metodami kształcenia ogólnego”.

intelekt [lac. intelUctus — spostrzeganie, rozumienie, myśl] (umysł, rozum), ogólna zdolność człowieka do poznawania świata i dokonywania operacji myślowych, zwykle przeciwstawiana uczuciom i woli.

intelektualizm [łac. iniellcctualis — umysłowy), kierunek filozoficzny, wg którego poznanie świata dokonuje się wyłącznie dzięki -»intelektowi. W teorii poznania i. przeciwstawiał się -♦ empiryzmowi i -* sensualizmowi, nie uznawał również roli -» intuicji w poznaniu. W etyce utożsamiał dobro z prawdą. W pedagogice i. prowadzi do jednostronnego wychowania, dbającego tylko o rozwój umysłu, lecz zaniedbującego przygotowanie praktyczne do żyda oraz rozwój żyda uczuciowego i zazwyczaj wychow-anie estetyczne i fizyczne.

inteligencja (łac. intelligentia\> ogólna zdolność logicznego myślenia i celowego działania, polegająca na umiejętnośd zachowania się w nowych sytuacjach, na trafnym dobieraniu środków, które umożliwiają osiągnięcie celu, oraz na krytycznej ocenie wyników własnego działania. Wśród psychologów istnieją duże różnice w pojmowaniu i. W. Stern np. rozumiał ją jako zdolność przystosowania się do nowych zadań i now ych w arunków życia, A. Binet — jako zdol-

internat 111 _ność nadawania myśleniu odpowiedniego kierunku, dostosowywania środków

do celu, współcześnie zaś L.L. Thurstone, J.P. Guilford — jako zespół elementarnych zdolności umysłowych. W zależności od sposobu rozumienia i. różne stosuje się sposoby jej mierzenia. Największy popularność zdobyła w święcie skala pomiaru inteligencji opracowana przez A. Bincta i kolejno modyfikówana przez innych psychologów ( — skala Bineta-Tcrmana).

interferencja (lac. inter — między, ferre — nieść], wpływ wyrobionych już nawyków na powstaw anic nowych, zw ykle o charakterze hamującym. Jako proces hamowania i. może występować w postaci hamowania asocjacyjnego lub hamowania reproduktywnego. Pierwsze zachodzi wtedy, gdy wytwarza się równocześnie dwa nawyki jako reakcję na ten sam bodziec, przy czym powstanie związku między bodźcem a reakcją nań w postaci jednego nawyku działa hamująco na kształtowanie się drugiego nawyku. Hamowanie reproduk-tywne pojawia się wtedy, gdy zachodzi reprodukcja nawyku. Wówczas mimo utrwalenia obu nawyków występują trudności w ich odtwarzaniu uwarunkowane ich konkurencyjnym charakterem.

internacjonalistyczne wychowanie — wychowanie internacjonalisty* czne.

internacjonalizm (łac. inter — między, natio — naród], tendencja do równouprawnienia i współdziałania wszystkich narodów, wynikająca z tego, że każdy naród przyczynia się do wzbogacania kultury ogólnoludzkiej. I. proletariacki zmierza do ugruntowania międzynarodowej solidarności mas pracujących w walce przeciwko wszelkim formom ucisku i wyzysku. Przyjęty jako zasada walki z kapitalizmem i. proletariacki stał się podstawą do stworzenia w poszczególnych krajach partii komunistycznych, reprezentujących interesy klasy robotniczej. Jako pierwsi jego teoretyczne założenia opracowali Marks i Engels w słynnym Manifeście komunistycznym (1848). I. proletariacki wiąże się ściśle z -4 patriotyzmem.

internalizacja (od łac. internus — wewnętrzny], proces stopniowego uznawania pochodzących z zewnątrz poglądów, norm i wartości za własne, choć początkowo mogły one być odbierane jako obce. W wieku przedszkolnym i wczcsnoszkolnym szczególną rolę w procesach i. spełniają rodzice; stopniowo czynnikiem dominującym staje się szkoła, a obok niej środowisko rówieśników.

internat (łac. internus — wewnętrzny], prowadzony przez szkołę zakład °p«ekuńczy dla uczniów pobierających naukę poza miejscem zamieszkania, i- rzadko organizuje się przy szkołach podstawowych, częściej przy szkołach średnich. Do zadań i. należy zapewnienie dobrych warunków mieszkaniowych i wyżywienia, warunków zdrowotnych * opieki lekarskiej, warunków nauki domowej i kontroli jej przebiegu, wychow^rania społeczno-ideowego i aktywiza-^{CJl m}l°d/ieży w organizowaniu warunków żyda kulturalno-społecznego oraz Prac społecznie użytecznych.