057 7

112 International Association for Evaluation

International Association for Evaluation of Educational Achicvc-ment (IEA), Międzynarodowe Towarzystwo Badania Osiągnięć Szkolnych, towarzystwo naukowo-badawcze z siedzibą w Sztokholmie, powołane w* 1962 przez grupę pedagogów i psychologów do prowadzenia międzynarodowych

badań nad — osiągnięciami szkolnymi w różnych krajach, uzyskiwanymi w różnych — systemach szkolnych. Początkowo badano w 12 krajach wyniki nauczania matematyki, z kolei w 19 krajach zbadano rezultaty nauczania przyrodoznawstwa (science), języka ojczystego i literatury, w końcu zajęto się nauczaniem języków: angielskiego i francuskiego, jako języków obcych, i wychowania obywatelskiego (w zmniejszonej liczbie krajów). Od 1971 IEA prowadzi też badania nad wybranymi problemami, jak np. w-ychowanic przedszkolne, nauka czytania, motywacja, wychowanie techniczne. Pierwszym przewodniczącym IEA był T. Husen, od 1978 jest nim T.N. Postlethwaite.

„International Review of Education” -» „Revuc Internationale dc l’Education”.

introspekcja (łac. inirosptcńo — wgląd do wnętrza], opisywanie subiektywnych stanów i doznań psychicznych przez osobę badaną. I., dawniej szeroko stosowana w psychologii, spotkała się z ostrą krytyką zwłaszcza ze strony bc-hawiorystów, którzy wystąpili z zarzutem o nicsprawdzalności twierdzeń opartych na i. Współcześnie dopuszcza się stosowanie i., ale pod warunkiem konfrontacji jej wyników z wynikami uzyskanymi za pomocą metod obiektywnych.

intuicja [łac.], termin wieloznaczny, najczęściej: sądy i przekonania narzucające się bezpośrednio, nie oparte na świadomym operowaniu przesłankami, na św iadomym rozumowaniu. Według J.S. Brunera, który przywiązuje szczególną wagę do roli i. w kształceniu, myślenie intuicyjne polega na operacjach opartych na bezpośredniej percepcji całości problemu, bez uświadomienia sobie procesu dochodzenia do odpowiedzi. Rozwijaniu i. sprzyja więc rozumienie poznawczej struktury wiedzy i możliwie wielostronny udział uczniów w rozwiązywaniu zagadnień.

inwentarz osobowości, kwestionariusz umożliwiający ocenę lub samoocenę jednostki, zawierający listę pytań, które są wskaźnikami jej cech osobowości. Badany odpow iada na te pytania „tak" lub „nie”, zależnie od tego, czy mniema, iż dana ocena odnosi się do niego, niekiedy odpowiada „nie wiem”. Lista tych pytań jest na ogół długa; i.o. Minnesota zawiera aż 550 pytań-I.o. są szczególnie popularne w USA.

IQ, skrót terminu ang. intelligencć quotieni, co znaczy -• iloraz inteligenci!

irracjonalizm [lac. irrationalis — nierozumowy], postawa filozoficzna, wg której należy odrzucić metody obiektywmo-racjonalnego poznawania rzeczywistości, a uciec się do takich źródeł poznania, które dostarczają wiedzy nie dającej się sprawdzić bądź nawet wyrazić w słowach.

Jakobson 113

izba szkolna, pomieszczenie, w którym odbywa się proces dydaktyczno--wychowawczy. Dawniej i.sz. była salą z podwyższeniem dla nauczyciela (katedra) i ławkami — zwykle wiclomicjscowymi — dla uczniów. Obecnie termin i.sz. jest terminem wspólnym dla pomieszczeń różnego typu: tradycyjnych klas szkolnych, klas-pracowni, pracowni przedmiotowych, gabinetu językowego, sal dla organizacji młodzieżowych i in. Pomieszczenia te zwykle składają się z większej dobrze oświetlonej sali i małej salki stanowiącej zaplecze oraz bogatego wyposażenia w postaci mebli szkolnych, dających się swobodnie przestawiać (ławki najczęściej 1 -osobowe z regulacją wysokości), nowoczesnych bardzo szerokich tablic (kredowej, flanelowej, magnetycznej i -♦ grafoskopu), z odpowiednio rozmieszczonych środków dydaktycznych i-urządzeń technicznych, umożliwiających przy automatycznym zaciemnianiu izby eksponowanie wszelkich elementów wizualnych.

izomorfizm (gr.J, podobieństwo; taki stosunek między relacjami, że jedna

z nich stanowi odwzorowanie drugiej.

J    Jabłoński Henryk (ur. 27 XII 1909 w Waliczewie), historyk,

działacz polityczny i oświatowy. W 1931 ukończył studia w Uniw. Warszawskim, tam uzyskał doktorat w 1934 i habilitował się w 1948; 1946 profesor Akad. Nauk Politycznych; 1948 profesor Uniw. Warszawskiego. Od 1931 działacz PPS; od 1948 — PZPR, w której od 1971 jest członkiem Biura Politycznego; od 1972 przewodniczący Rady Państwa. W latach 1947-53. wiceminister oświaty; od 1952 członek PAN, 1955-1965 sekretarz naukowy PAN; 1966-72 minister oświaty i szkolnictwa wyższego. Zainteresowania oświatowe J. obejmują problematykę ustroju szkolnego i jego związków ze strukturą społeczno-polityczną kraju, system wychowania i kształcenia oraz działalność organizacji młodzieżowych. Główne prace: Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914-1918 (1958), Narodziny drugiej Rzeczypospolitej 1918-1919 (1962), Uwagi o polskim systemie szkolnictwa podstawowego i średniego (1971), Szkoła, nauczyciel, wychowanie (1972), Międzynarodowe znaczenie polskich walk narodowowyzwoleń-czych XVIII i XX w. (1978), Niepodległość i tradycje narodowe (1978).

Jacotot (żakoto) Jean Joseph (1770-1840), pedagog francuski, profesor matematyki w Dijon. Znany jako autor analitycznej metody nauki czytania w ję-*>’ku ojczystym oraz metod nauki języków obcych. Ważną cechą tych metod hył° ograniczenie roli nauczyciela na rzecz samodzielności ucznia oraz przecenianie roli pamięci w uczeniu się języka obcego. Główne prace: Enseignement ¹**nvcrsel. Langue matemelle (1823, 7 wyd. 1852), Mathematiques (1828).

Jakobson Paweł Maksymowicz (ur. 1 I 1902 w Moskwie), psycholog radziecki; studia psychologiczne ukończył w Moskwie, w 1926 został pracowni -

⁸ Słownik pedagogiczny