0015

ftj] svingc, presentercr, inngang, ulgang, royking, Sogn

[u] pult, ulmcrket. ulgang, forbudt, nummer, turist, vindu, gutt

[u:] ut, utc, stue, tusen

Przećwicz wymowę samogłosek długich i krótkich w podanych parach wyrazów Przypomnij sobie regułę zapisu tych głosek na końcu sylaby z czytanki ] (Znaczenie tych wyrazów możesz znaleźć w słowniku.)'.

[e:]	lej	li:)	W
sete	sette	filc	nile
lete	letle	sil	sild
led	ledd	mil	mild
reke	rekke	lit	litt
lege	legge
pen	penn
			E. Grammatikk
			Rodzajnik określony

liczba pojedyncza	gutten hunden stolen	jenla/en kat ten ja doralen	barnct dyret vxrelset
Liczba mnoga	guttene hundene stolene	jentene kattene dora	barnafene dyrencja vxrełsene

Rodzaj ni k określony jest przyrostkiem dodawanym do rzeczownika na końcą w-yrazu. Dodajemy go wtedy, gdy osoba, przedmiot lub pojęcie są w jakiej* mierze znane rozmówcom, poniewuż zostały nazwane już wcześniej, np. Del «** engang cn gutt ... Gnttcn var 5 ór ganunel. (Byl sobie kiedyś chłopiec -Chłopiec ten miał 5 lat) lub jednorazowe, np. Stortinget, solen (słońce), kirti* ved universitetet.

Rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują w liczbie pojedynczej rodzaju^ określony -en, np. gutten. laercrcn. broren. Jeżeli rzeczownik kończy śf samogłoską, otrzymuje przyrostek -n, np. lianę 'kogut’ — hanen. W liczb** mnogiej rodzajnik określony brzmi -ene, np. guttenc. hanenc. Rzeczownik

_sam0g|°^skę rdzenną w liczbie mnogiej (opisane w lekcji 2.) otrzymują

na -er otrzymują rodzajnik -nc. np. laercrnc. Rzeczowniki zmienia

R_czowniki _r0(j_7ilj_u żeńskiego otrzymują w liczbie pojedynczej rodzajnik kreślony -en lub -a. Są lo w hokmulu warianty równoprawne. W praktyce część tych rzeczowników występuje niemal zawsze z. przyrostkiem -a (w mowie i w piśmie), pozostałe w języku pisanym mają zazwyczaj przyrostek -en. natomiast w 'języku mówionym używane są z -en lub z. -a, w zależności od takich czynników, jak: 1) wiek. pleć. wykształcenie, status społeczny rozmówcy 2) charakter rozmowy (np. urzędowa, rodzinna ilp.), 3) status osoby lub przedmiotu nazywanego przez rzeczownik, np. dronningen 'królowa* z -cn. raskekona 'sprzątaczka* z. -a. Ucząc się języka norweskiego warto zapamiętać, żc następujące rzeczowniki rodzaju żeńskiego używane są nagminnie z przyrostkiem -a: jentu, daru. tavla, klokka 'zegar*, gata, senga 'łóżko*, vcska 'torebka’, bikkja 'pies*, hylta 'dacza*. Pozostałe rzeczowniki rodzaju żeńskiego mogą być używane z przyrostkiem -cn, co bardzo upraszcza problem rodzajów gramatycznych (rodzaj wspólny). Natomiast gdy znajdziemy się w Norwegii, dostosujemy się do lokalnego wariantu językowego albo zachowując -en zaznaczymy dyskretnie swą elitarność. Unikanie form z przyrostkiem -a to jedna z cech riksmólu, który uchodzi za język elity socjalnej.

Rodzajnik określony rzeczowników rodzaju żeńskiego nie różni się w liczbie mnogiej od rodzaju męskiego, np. jentene, dorene, tavlene; mudrene, twkene. Rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują przyrostek -ct, np. barnct, wymawiany zawsze z [o] — [ba: rnoj. Jeżeli rzeczownik kończy się na samogłoskę, np. stykke, otrzymuje przyrostek -t stykket.

W liczbie mnogiej rzeczowniki rodzaju nijakiego również otrzymują rodzajnik określony -cne (lub -ne, jeśli kończą się na samogłoskę), np. burdene, stykkene. Rodzajnik -enc można w rodzaju nijakim zastąpić przyrostkiem -a, np. borda.

^w bobttólu.

Przysłówki określające miejsce i kierunek

Gdzie?

—    wewnątrz

—    na zewnątrz

Dokąd?

inn    — do środka

ute    — na zewnątrz

ned    — na dół

opp do góry

4

49