7.5.5. Zasada klauzuli
W sytuacjach codziennych dźwięki docieraji|cc do nas z danego źródła mogą być w pewnych odcinkach czasu zaburzone przez inne dźwięki. W przypadku obecności
dźwięku zaburzającego informacja sensoryczna dotycząca kontynuacji dźwięku za-burzonego może być niedostępna. W tych warunkach zaburzony dźwięk jest mimo wszystko słyszany jako ciągły. Psycholodzy z grupy CJeslalt nazwali ten proces klauzuli].
Liiboratoryjnym przykładem lego zjawiska jest elekt ciągłości opisany w podrozdziale 3.(>.‘>. Kiedy dźwięki A i B ss| wkjczanc na przemiitn i dźwięk U ma większe niitężcnic, wtedy dźwięk A może być słyszany jako ciągły pomimo tego, że w rzeczywistości jest przerywany. Dźwięki te wcale nie muszą być stale w eziisie. Jeśli np. dźwięk B jest szumem, a A tonem o wzrastającej łagodnie częstotliwości, to narasta-nie to jest słyszane jako ci;|gla zmiana częstotliwości nawel wtedy, gdy pewne jego fragmenty s;j nieobecne. Warto jednak zauważyć, że aby laka sytuacja zaistniała, przerwy w sygnale o narastającej częstotliwości muszą być wypełnione szumem i szum ten musi. być potencjalnym maskerem tonu (jeśli prezentowane s;j jednocześnie). W przypadku braku odcinków szumu słyszane s:| wyraźnie dyskretne skoki częstotliwości.
l-lekt ciągłości występuje także dla bodźców mowy pr/.eh|czanych na przemian z szumem. Dźwięki mowy brzmią ochryple, gdy interwały ciszy zawarte w mowie nie są wypełnione szumem. Jednak gdy w tych przerwach czasowych obecny jest szum wówczas dźwięki mowy brzmi;) w sposób ei;|gly i hardziej naturalny (Miller i Lickli-der, 1950). Dla mowy łączonej, o średniej częstotliwości przełączania z szumem obecność szumu w przerwach czasowych powoduje wzrost zrozumiałości inowy (Dirks i Bowor, 1970). Może się tak dziać dlatego, że nagle wyłączenie mowy Wytwarza jicwicn mylący czynnik uniemożliwiający roz|>oznanic prezentowanego dźwięku mowy (rozdział X). Wypełniający szum może maskować ten mylący czynnik.
/. podanych przykładów jasno wynika, że percepcyjne wy|x-łiiienic brakujących dźwięków nie jest dokonywane wyłącznie na podstawie zawartości fali akustycznej. Pewną rolę musi tu odgrywać nasze doświadczenie związane z dźwiękami mowy, muzyki oraz z innymi bodźcami. Ponadto wpływ otaczających dźwięków stanowiących pewien kontekst jest również w lej sytuacji oczywisty. Zauważmy jednak, żc percep-cyjne wypełnienie pojawia się tylko wówczas, kiedy jedno źródło jest percypowane tak, jakby maskowało lub „zamykało" inne. Takie wrażenie musi wynikać z fąktu, że zamknięty dźwięk był maskowany. Dlatego leż jeśli przerwa czasowa nie jest wypełniona przez szum lub inny dźwięk, to perecpcyjna klauzula nie pojawia się i słyszana jest przerwa czasowa.