100220111046

WALKA O CZYSTOŚĆ JĘZYKA POLSKIEGO LXV

bezinteresownym miłośnictwem własnej ziemi i plemienia, z którego wyrośli.

Podstawową wiązią spajającą naród był według szubrawców język i kultura polska w swych najlepszych osiągnięciach, jako punkt wyjściowy rozwoju. Polska była wtedy przede wszystkim, i nie tylko dla nich, „rozległym krajem języka polskiego".

Początek wieku przyniósł ferment w dziedzinie językowej. Nowe sytuacje społeczne, postukiwania światopoglądowe, w czym wpływy filozofii niemieckiej odegrały znaczną rolą, rozwój nauki, w tym również nauki o języku, rozwój piśmiennictwa powodowały zmiany w zasobie językowym, w jego strukturze i formach, domagały się nowych pojąć i większej elastyczności tego środka komunikowania fię. Objawiało się to zalewem nowotworów, nagminnym etymologizowaniem w celu odkrycia pierwotnych źródło-llowów, komplikacjami w zakresie składni, dociekaniami i spekulacjami na temat języka oraz projektami unowocześnienia pisowni.

Otóż szubrawcy walczą z uporem godnym dobrej sprawy o nieskażoną czystość języka polskiego. Jest to walka na wielu frontach. Przeciw niechlujstwu językowemu szlachty, francuszczyźnie zwłaszcza dam modnych i przeciw wdzierającym się do mowy rusycyzmom, przenikającym z administracji, przeciw palestrantom zaśmiecającym język żargonem, ale i przeciwko nasiąkaniu piśmiennictwa wyrazami gminnymi, przeciwko osobliwościom składniowym i pochopnym nowotworom w literaturze, nauce i filozofii, wreszcie przeciw próbom modernizacji pisowni przez Felińskiego i jego zwolenników.

Pod tym względem szubrawcy spotykali się z uznaniem i poparciem bez zastrzeżeń⁷¹. Purystyczne skłonności ję-

^M ^Tygodnik Wileński*, nr 22 z 1821 r. kłbl. Nur, Ser. I, Nr 178 (»Wiadomości Brukowe*)

5