148 3

Zgodnie z normą PN-92/H-83101 wyróżnia się sześć gatunków ;eliwa szarego, oznaczonych: 100,    150,    200,    250,    300,    350.

⁵rzyjęte oznaczenia odpowiadają minimalnej wymaganej wytrzyma' tości na rozciąganie - tablica 15.1.

Gdy istotna jest dobra obrabialność i odporność na zużycie lorma dopuszcza również klasyfikację na podstawie twardości, astalając sześć klas twardości żeliwa szarego zgodnie z tablicą 15.2. Jak wynika z tablicy 15.1 wytrzymałość na rozciąganie >eliw szarych nie osiąga wysokich wartości i waha się w zależnoś-:i od gatunku w przedziale lCKK350MPa. Własności plastycznych nie aada się wcale, gdyż wydłużenie w    próbie    rozciągania

nie przekracza 1%, a przewężenie jest znikomo małe. Wytrzymałość na zginanie osiąga wartości 1,5 do 2 razy większe niż wytrzyma-

Rys.15.11. Struktury żeliw szarych: a-żeliwo szare perlityczne,

b-żeliwo szare per1 ityczno-ferrytyczne, c-żeliwo szare ferrytyczne pow. 100x

\

Tablica 15.1    Tablica 15.2

Gatunki żeliwa szarego    Klasy i zakresy twardości żeliwa

szarego

Klasa twardości	Zakres twardości odlewu, HB
H145	170 raax
H175	150 * 200
H195	170 + 200
H215	190 + 240
H235	210 - 260
H255	230 * 280

Gatunek	Minimalna wytrzymałość na rozciąganie Rm, MPa
100	100
150	150
200	200
250	250
300	300
350	350

łość na rozciąganie. Pomimo bardzo małej udarności żeliwo szare jest mało wrażliwe na działanie karbu. Posiada również bardzo dużą zdolność tłumienia drgań, co ma duże znaczenie w wielu zastosowaniach, takich jak: łoża obrabiarek, bloki cylindrów,płyty fundamentowe maszyn. 2eliwo szare jest także stosowane na tłoki silników spalinowych, pierścienie tłokowe, prowadnice, koła zębate.

W grupie żeliw szarych wyróżnić należy dodatkowo żeliwa modyfikowane oraz sferoidalne.

Żeliwo modyfikowane. Modyfikacja polega na wprowadzeniu do żeliwa wykazującego tendencję do krzepnięcia jako białe lub połowiczne modyfikatora w postaci żelazo-krzemu, wapnio-krzemu lub aluminium. Modyfikatory dodaje się do ciekłego żeliwa w temperaturze ok.l400°C wprost na rynnę spustową lub do kadzi. Działanie modyfikatora polega na odgazowaniu kąpieli i wytworzeniu dużej ilości drobnych tlenków, spełniających rolę ośrodków krystalizacji grafitu. W efekcie węgiel wydziela się w postaci licznych, drobnych i równomiernie rozłożonych płatków grafitu, a powstałe

287